Jak zwrócić uwagę na bibliotekę za pomocą (nie)zwykłej relacji? Jak zaprezentować się w sprawozdaniu od najlepszej strony? Jak połączyć tekst z multimediami? To pytania, na które warto znać odpowiedź, gdy stajesz przed napisaniem relacji i zaprezentowaniem tego, co się działo na ważnym wydarzeniu organizowanym przez bibliotekę.
Relacja z wydarzenia bibliotecznego musi przyciągać uwagę czytelnika, być klarowna i napisana według przejrzystego schematu. A oprócz samego tekstu zachęcać dodatkami w postaci zdjęć, infografik, multimediów i nie tylko. Pamiętaj, że schematy należy łamać, więc śmiało wyjdź z niebanalną propozycją czegoś świeżego, nowego i niespotykanego, trafiającego w gusta nawet najbardziej wymagającego odbiorcy.
Tytuł – klucz do sukcesu
Wiele serwisów informacyjnych (ale nie wszystkie) odchodzi od prezentowania leadów, czyli krótkich zachęcających opisów tego, co znajdziemy w artykule, na rzecz tytułu ze zdjęciem. Budując tytuł relacji, sięgnij po siłę skojarzeń, bo to właśnie one sprawią, że czytelnik odczyta przesłanie i zapozna się z całym tekstem. Trzy przymiotniki określające tytuł, o których musisz pamiętać, to: krótki, treściwy i prowokujący. Najlepiej go zamknąć w czterech słowach. Jeżeli coś wymaga dopowiedzenia, dodaj podtytuł.
Sposób nr 1
Tytuł musi być chwytliwy. Warto na wstępie zastanowić się nad jego formą, a więc czy ma to być:
- zdanie twierdzące, np. Książkowe Emporium zawładnęło Miastkowem;
- równoważnik zdania, np. Biblioterapia – recepta na wiedzę; Biblioteka jak Disneyland; Cała prawda o bibliotekach;
- zdanie pytające, np. Czy wiesz, że w bibliotece dealują książkami?; Czy zapolujesz na książki?;
- zdanie wykrzyknikowe, np. Odkryj sekrety biblioteki!; Zajrzyj do skarbca biblioteki!;
- zdanie objaśniające, np. Bibliotekarz, czyli sposób na łatwy zarobek.
Sposób nr 2
Dobrze sprawdzają się wplecione do tytułu liczby, gdyż to one oddziałują na czytelnika i pozwalają mu dostrzec skalę wydarzenia lub sprawdzić, czy coś jest wykonalne, np.:
- 100+ kapitalnych sposobów na promocję czytelnictwa;
- 3 polityczne książki, które trzeba przeczytać;
- 80 dni z życia biblioteki.
W ten sposób rozbudzasz ciekawość odbiorcy, który będzie chciał sprawdzić, jakie to sposoby i jakie tytuły trzeba przeczytać.
Sposób nr 3
Możesz również zastosować gry słowne, znane powiedzenia czy parafrazy, np.:
- Drużyna bibliotekarzy (parafraza Drużyny Pierścienia J.R.R. Tolkiena);
- Dokąd zmierzasz, młody czytelniku? (nawiązanie do powieści Quo vadis Henryka Sienkiewicza);
- Librarian. Jan Librarian do zadań specjalnych (nawiązanie do filmów o Jamesie Bondzie);
- Biblioteka – ministerstwo magii (nawiązanie do przygód Harry’ego Pottera J.K. Rowling).
Sposób nr 4
Jeżeli w relacji pojawi się świetna wypowiedź, zacytuj ją w tytule. Na przykład z wypowiedzi Natalii Kraszkiewicz z Miejskiej Biblioteki Publicznej w Lublinie: Praca w bibliotece wymaga ogromnych pokładów kreatywności i umiejętności niekonwencjonalnego myślenia, a przede wszystkim chęci. Posiadając te trzy cechy, zespół filii jest w stanie zrealizować każde działanie przy niewielkim budżecie, warto wykorzystać fragment o kreatywności i zatytułować relację: Pokłady Kreatywności w MBP Lublin.
Sposób nr 5
Rymowanki są wciąż na topie, bo są łatwe do zapamiętania. Gdy w Krakowie smog nie odpuszczał przez kilka dni, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie zorganizowała specjalną akcję w trosce o zdrowie czytelników, którzy źle reagują na zbyt duże zanieczyszczenie powietrza. Na podstawie grafiki z komunikatem: Uwaga, podczas obowiązywania III stopnia zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza zawieszamy naliczanie opłat za przetrzymanie dokumentów, wymyśliłam tytuł: Smog atakuje – Biblioteka reaguje!.
Sposób nr 6
Trzeba odnaleźć element łączący. Przykładowo, kiedy w Polsce stały się modne mobilne biblioteki na rowerze, w Lustrze Biblioteki zorganizowałam specjalny tydzień tematyczny. Pierwszym artykułem, który się ukazał, był ten zatytułowany: Kraków, Lublin i Poznań – te miasta łączy rowerowa przygoda do literatury.
Kraków, Lublin i Poznań – te miasta łączy rowerowa przygoda do literatury
Z kolei w innym artykule, promującym Gminną Bibliotekę Publiczną w Czarnym Borze, wykorzystałam pierwszy wers piosenki, którą czytelnicy sami napisali i zaśpiewali w rytm piosenki September amerykańskiego zespołu Earth, Wind & Fire:
Biblioteka – tu spełniają się marzenia,
Biblioteka – miejsce do uczenia,
Biblioteka – budynek wszystkim znany jest!
Lead – zachęta do sięgnięcia po więcej
Zaciekaw i zdradź kilka szczegółów z tekstu. Warto zastosować pytania, podobnie jak w tytule (ale bez przesady), zacytować czyjąś wypowiedź lub krótko scharakteryzować materiał. Lead to krótka „zajawka” zachęcająca do przeczytania artykułu. Najlepiej zamknąć ją w dwóch, trzech zdaniach. Zajrzyj na stronę czasopisma www.bibliotekapubliczna.com i zobacz, jak my to robimy w redakcji. Przykładem, który warto polecić, jest też świetna relacja z Komiksowego Kwidzyna autorstwa Piotra Widza: Czy jest możliwe, aby na interiorze udało się zgromadzić tylu chętnych gotowych do zmierzenia się z organizacją trudnego i wielkiego wydarzenia literackiego? I czy prowincja to właściwe miejsce do organizacji festiwali kulturalnych?
Pamiętaj, że nie może to być abstrakt stosowany w artykułach naukowych, np. W artykule zaprezentowano… – czytający artykuł dowiedzieli się już, jaki temat porusza artykuł, po tytule lub pobieżnym przejrzeniu nagłówków.
Tekst – spoiwo całości
Wciel się w rolę dziennikarza i zastanów się, co chciałby wiedzieć odbiorca tekstu. Zacznij tekst od najistotniejszych informacji, odpowiadając na pięć prostych pytań składających się na zasadę 5W:
- Who? – Kto?, czyli kto jest organizatorem/współorganizatorem;
- What? – Co?, czyli co się działo, jakie to było wydarzenie;
- Where? – Gdzie?, czyli gdzie się działo wydarzenie;
- When? – Kiedy?, czyli kiedy się odbyło wydarzenie;
- Why? – Dlaczego?, czyli dlaczego to się stało.
Dodaj cel organizacji wydarzenia i korzyści, jakie ono przyniosło uczestnikom. Przemyć informację zachęcającą do udziału w kolejnej edycji wydarzenia (jeśli jest cykliczne) lub innej atrakcji odbywającej się w bibliotece.
Następnie napisz dalszą część będącą rozwinięciem. Pamiętaj, aby nie pisać stylem naukowym, nie dodawać zbyt wielu przypisów i odesłań do bibliografii. Możesz zastosować cytat, ale nie z przysłowiowej „księgi myśli”, tylko wypowiedź uczestnika – na pewno czyjeś zdanie podkreśli rolę i zainteresowanie wydarzeniem. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby dodać jedną lub kilka wypowiedzi uczestników. Zadbaj o to, by nie zawierała ona ogólników, tylko zdanie i opinię wraz z uzasadnieniem, dlaczego było warto przyjść, dlaczego im się podobało, jakie emocje im towarzyszyły itp. Aby zebrać kilka opinii zastosuj kilka jeden z poniższych sposobów.
Sposób nr 1
Miniwywiad – postaraj się skłonić rozmówcę do wyrażenia opinii, zadając odpowiednie pytania. Dodatkowo motywuj do argumentowania wypowiedzi. Nie zapomnij poprosić o imię, nazwisko i afiliację rozmówcy, ponieważ anonimowe wyznania nie są wiarygodne.
Sposób nr 2
Wideo, podcast – nagraj krótki film lub dźwięk z opinią uczestnika wydarzenia. Wcale nie musisz posiadać profesjonalnego sprzętu, wystarczy użyć smartfona. Film lub nagranie dźwiękowe możesz udostępnić jako element multimedialny towarzyszący tekstowi, który przy okazji będzie świetnym uzupełnieniem relacji.
Sposób nr 3
Kanały social media – korzystaj z popularności mediów społecznościowych. Zachęć uczestników do komentowania na żywo przebiegu wydarzenia, udostępniając wcześniej zdjęcie lub migawkę wykonane podczas wydarzenia. Organizatorzy wydarzeń często proponują także nagrody za najbardziej błyskotliwy komentarz – warto to wykorzystać. Koniecznie podaj hashtag, którym będą oznaczane materiały.
Zwróć uwagę, aby w relacji znalazły się elementy charakterystyczne dla biblioteki. Opisz coś nietypowego (np. przygotowania do aranżacji wnętrza, kulisy organizacji, śmieszną wpadkę), wskaż jakąś ciekawostkę, o której wie niewielu, lub utrzymaj tekst w ciągu przyczynowo-skutkowym. Jeżeli omawiasz szczegóły, atrakcje możesz to zrobić krok po kroku albo wręcz przeciwnie – złamać schemat, odnosząc się do najbardziej kreatywnych inicjatyw. Pamiętaj, że najlepiej odbierane są teksty oddające rzeczywistość, dlatego pisz szczerze, nie zmyślaj i skup się na faktach. Powoli zmierzaj do konkluzji.
Jeżeli wydarzeniu patronuje wiele mediów i ważnych instytucji, postaraj się nie wymieniać listy ich nazw, tylko wpleść w tekst korzyści wynikające z tej współpracy. W ten sposób, jeżeli np. podczas wydarzenia odbył się konkurs na przebranie, napisz: Dzięki „Wypożyczalni strojów Kufer” mogliśmy zobaczyć bajkowe księżniczki i bohaterskich rycerzy, albo gdy zapewniono poczęstunek: Cukiernia „Miodek” zaserwowała prawdziwą literacką ucztę, po której dzieci zebrały siły na dalsze hece w bibliotece.
Pomyśl nad stylem. Jeżeli piszesz relację np. z nocy bibliotek, gry miejskiej lub podchodów, zastosuj formę detektywistyczną (np. Książki nie tylko niosą radość, ale także skrywają tajemnice. Wśród kart „Magicznej pozytywki” czytelnicy znaleźli niespotykaną mapę do ukrytego w bibliotece skarbu. Mali poszukiwacze drogą dedukcji rozwiązywali trudne zagadki, jednak…). Jeżeli relacja dotyczy wycieczek, zaproś czytelników w podróż, stosując te środki komunikacji, które są dla niej charakterystyczne (np. Mieszkańcy Miasteczkowa liniami lotniczymi biblioteki wyruszyli w podniebną podróż do literackich gwiazd. Na pokładzie samolotu odbyło się odlotowe czytanie pod chmurką…). Skorzystaj z inspiracji wokół, znajdź punkt zaczepienia i działaj. Warto podejrzeć, jak robią to profesjonaliści, i wzorować się na nich – obejrzyj wiadomości (dowiesz się, jak streścić obszerną relację, a nawet napisać ją w pięciu zdaniach), przeczytaj recenzję filmu (podpatrz zabiegi charakterystyczne dla tej formy), zajrzyj do felietonów z jakiegoś czasopisma (zobacz punkt widzenia danego autora, który jest najczęściej utrzymany w osobliwym tonie), albo postaw na oryginalny wcześniej niespotykany autorski styl.
Często zdarza się, że w relacjach bibliotek pojawia się mnóstwo nazwisk i funkcji z podziękowaniami dla wójta, dyrektora, prezesa, księdza… i tę listę można zamknąć dopiero po wymienieniu kolejnych ważnych person. Ważnych, ale tylko dla osoby piszącej relację, nie dla czytelnika, który chce poznać szczegóły wydarzenia, a nie dowiedzieć się, kto na nie przybył. Oczywiście jeżeli gościem specjalnym na wydarzeniu, np. spotkaniu autorskim, był autor książki, należy jego nazwisko napisać na początku tekstu, krótko charakteryzując kim ta osoba jest i czym się zajmuje zawodowo. Z kolei aby zaprezentować uczestników, warto zastosować formę liczbową. Błędem jest też podawanie informacji nie do końca prawdziwych i ogólnikowych, np. przybyło dużo uczestników, wydarzenie spotkało się z dużym zainteresowaniem…. Takie stwierdzenia o niczym nie informują, ponieważ w zależności od sytuacji i osoby „dużo” może oznaczać równie dobrze 10, co 100 osób. Pamiętaj, aby w relacjach podawać konkrety, w tym przypadku liczby, a nie owijać w bawełnę. Jeżeli spotkanie okazało się klapą, nie pisz relacji, bo będzie ona sztuczna – czas na ewentualne pisanie podsumowania z nieudanego wydarzenia poświęć na organizację kolejnego i przemyślenie, co poszło nie tak.
Osoba, która będzie czytać relację, nie może zostać znużona toną nic niemówiących nazwisk, nazw czy trudnych słów. Odbiorcy tekstów w dobie mediów elektronicznych zwracają uwagę na materiały (nie tylko będące relacją z wydarzenia) bogate w grafiki, zdjęcia, wykresy i multimedia. Więcej o tych elementach w dalszej części.
Jeżeli wydarzenie składało się z wielu atrakcji, przedstaw je krótko i zwięźle lub wybierz do opisania tylko te najlepsze. Nie ma sensu przepisywać w relacji całego programu, który został wcześniej podany do wiadomości.
Zaskocz na koniec
Podsumuj wszystko błyskotliwie, wprowadź element zaciekawienia i pozostaw przynajmniej jedno niedopowiedzenie, tak aby czytelnik zajrzał po więcej. Możesz napisać, że ta edycja wydarzenia przerosła najśmielsze oczekiwania (jeśli tak było) lub po prostu zachęć do udziału w kolejnym evencie.
Pokaż to na zdjęciach
Niektóre elementy relacji są nudne, gdy przybierają formę tekstu. Jeżeli obiektyw aparatu lub kamery może uchwycić dany moment, to zarejestruj go. Zamiast obszernie i szczegółowo opisywać wnętrze, w którym odbyło się wydarzenie, dodaj do relacji jego fotografię. Jeżeli planujesz rozdanie nagród, zaproponuj laureatom grupowe zdjęcie – zaprezentujesz emocje towarzyszące odbiorowi nagrody, statuetki i oddasz klimat ceremonii. Wykonaj zdjęcie potwierdzające frekwencję, jeśli była imponująca. Jeżeli uczestnicy poszukiwali skarbu ukrytego w bibliotece – pokaż go z jego znalazcami.
Kilka porad pod obiektywem
1. Zadbaj o to, by podczas wydarzenia pracownik biblioteki wykonywał zdjęcia dokumentujące poszczególne etapy wydarzenia. Jeżeli nie ma wśród pracowników takiej osoby, to zachęć do tego wolontariusza, który będzie miał sprzęt i chęci do współpracy i doskonalenia własnego warsztatu. Zdjęcia są też dobrym narzędziem, aby wrócić do dnia wydarzenia i przypomnieć, co się działo, lub sprawdzić daną informację.
2. Pozwól uczestnikom robić zdjęcia. Na pewno zechcą pochwalić się swoim udziałem w wydarzeniu w mediach społecznościowych (tym bardziej jeżeli liczba miejsc była ograniczona).
3. Jeżeli organizujesz większe wydarzenie, nie zapomnij o dziennikarzach i miejscu, gdzie mogą rozstawić się z kamerami, aparatami i potrzebnym sprzętem.
4. Wybierz spośród wszystkich zdjęć tylko te najciekawsze, pokazujące skalę przedsięwzięcia, przybyłych gości i najważniejsze momenty.
5. Możesz też utworzyć galerię zdjęć, jeżeli pozwala na to strona internetowa biblioteki. Zamiennie możesz skorzystać z innych ogólnodostępnych serwisów, gdzie umieścisz fotografie (np. Google Zdjęcia, Facebook, Flickr). Później dodaj tylko link lub wstaw kod html w odpowiednie miejsce. W celu podsumowania warto zrobić kolaż z wybranych zdjęć.
6. Dodawaj zdjęcia w dużym formacie, nie zmniejszaj ich na siłę, próbując zmieścić jak najwięcej. Do przedstawicieli lokalnych mediów wyślij zdjęcia w wysokiej rozdzielczości, aby nadawały się do publikacji.
Wizualne korzyści
Współczesny czytelnik jest przyzwyczajony do obrazu, materiałów wideo, dlatego odkryj zalety tych form. Daj się dostrzec dzięki krótkiemu spotowi stworzonemu razem z czytelnikami lub wykorzystaj możliwość nadawania relacji na żywo na Facebooku. Wyposaż uczestników w chorągiewki, kartki ze śmiesznymi napisami, wykonaj dużą ramkę na obraz, która pozwoli na grupowe zdjęcia, zaaranżuj ściankę do wywiadów itd. – to wzbogaci przekaz i zapewni dodatkową atrakcję uczestnikom. Pamiętaj, że przy tworzeniu zdjęć, infografik, prezentacji czy wideo trzeba zachować spójną identyfikację wizualną, a więc zadbaj np. o to, by pojawił się na nich logotyp biblioteki lub grafika promująca wydarzenie.
Działaj i pokazuj swoje biblioteczne działania. Buduj zainteresowanie biblioteką, pokazując w niestandardowy sposób to, co się w niej dzieje. Przykuj uwagę ważnymi wydarzeniami, opiniami i ciekawymi materiałami składającymi się na relację. Pokaż swoje atuty, odrzucając standardowe sprawozdanie i stawiając na multimedialną relację.