Wiara, Nadzieja, Miłość – trzy młode mirabelkowe drzewka zasadzili uczniowie z brzezińskiej szkoły na pamiątkę niezwykłej literackiej i historycznej podróży jaką przebyli podczas warsztatów „Mirabelka – kiełkująca historia w 100licy dla nas i dla przyszłych pokoleń”. I właśnie podążając tą drogą udało się bibliotece zwyciężyć w ogólnopolskiej akcji czytelniczej Lustra Biblioteki. Zapraszam do podróży, którą relacjonuje Agnieszka Zielińska.
Uczestnikami warsztatów byli uczniowie Zespołu Szkół Specjalnych w Brzezinach, dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektualną w wieku od 7-24 lat. Uczestniczyło w nich 30 uczniów oraz 10 nauczycieli. Gośćmi specjalnymi były bibliotekarki z zaprzyjaźnionej ze szkołą Biblioteki Pedagogicznej w Brzezinach.
Warsztaty odbyły się 10 października 2018 r. Miały charakter 2-godzinnej podróży przez ostatnie stulecie oprawionej słowami lektury Cezarego Harasimowicza „Mirabelka”, w której przewodniczką była bibliotekarka szkolna Agnieszka Zielińska występującą w roli Strażniczki Przeszłości. Tło historyczne wydarzeń opisanych w książce stanowiła prezentacja multimedialna „Zdarzyło się kiedyś w Polsce”, którą wykonała nauczycielka historii Jolanta Dyrała, występująca w warsztatach w roli Strażniczki Przyszłości.
Wątki lektury przestawione zostały w postaci scenek rodzajowych w wykonaniu uczniów ZSS w Brzezinach. W scenie ukazującej postać Ireny Sendlerowej wystąpiły gościnnie bibliotekarki z Biblioteki Pedagogicznej w Brzezinach: Małgorzata Bartnicka i Małgorzata Siucińska.
Warszawskie losy Mirabelki
W atmosferę Warszawy z okresu międzywojennego wprowadziła uczniów sceneria – aranżacja Ogrodu Krasińskich, warszawskie kamienice, fabryczka Braci Alfusów, czy zakład kuśnierski. Publiczność zasiadająca w ławeczkach Ogrodu Krasińskich oraz Strażniczka Przeszłości wystąpili w strojach z epoki. W scenografii nie zabrakło też drzewek, głównych bohaterek przedstawienia – Mirabelki Mamy i Mirabelki Córki, które były narratorkami opowieści. Z miejsca, w których wyrastały na scenie, wypływała Wisła, która w trakcie warsztatów stała się Rzeką Pamięci. Uczniowie wrzucali do niej napisane na kartkach nazwiska tych Polaków, których chcieliby ocalić od zapomnienia i budowali nad nią biało-czerwony symboliczny most łączący przeszłość i przyszłość.
Ważnym elementem warsztatów było poznawanie dziejów rodzin mieszkających w kamienicy Pana Friedmana. Ich historię zainscenizowali młodzi szkolni aktorzy. Wykorzystane zostały też manekiny wykonane na podstawie ilustracji z książki. Wszystkie te elementy miały na celu umożliwienie uczniom z niepełnosprawnością intelektualną wielozmysłowe poznanie rzeczywistości, które jest niezbędne do pełnego przyswajania wiedzy.
Wesele Dorki i Chaima, w którym uczestniczyła młodzież, było jak prawdziwe. Nie zabrakło w nim śpiewu, tańca, tradycyjnej chupy i żydowskich przysmaków – macy oraz dżemu mirabelkowego, którymi zostali poczęstowani goście.
Trudny dla dzieci temat, jakim jest zagłada Żydów, został przedstawiony w postaci tablicy pamięci, przed którą umieszczono cienie bohaterów książki (odwrócono wcześniej wykorzystywane manekiny przedstawiające bohaterów lektury), a towarzyszyła temu wzruszająca muzyka w wykonaniu pieśniarza Warszawy Mieczysława Fogga. Po tej przejmującej scenie pamięć ludzi, którzy wtedy zginęli, uczczono minutą ciszy.
Ważnym elementem warsztatów było również odkrywanie pamiątek przeszłości. Strażniczki odnalazły pod Mirabelką starą walizkę wypełnioną pamiątkami historycznymi pochodzącymi z czasów międzywojennych oraz z okresu II wojny światowej. Uczniowie nie tylko rozpoznawali przedmioty, ale próbowali określać ich przeznaczenie, czytali treści dokumentów i przymierzali elementy strojów. Stali się w ten sposób naocznymi świadkami historii.
Sami stworzyli też kapsułę przyszłości, umieszczając w niej przesłanie dla przyszłych pokoleń: „Nigdy więcej wojny!”, które wraz z przedmiotami symbolizującymi współczesność – telefonem komórkowym, słuchawkami, płytą CD, laserem itp., zakopali w pobliżu szkoły z nadzieją, że może ich rówieśnicy odnajdą te skarby za kolejne 100 lat.
Mirabelka – owoc pełen wartości
W trakcie warsztatów uczestnicy szukali odpowiedzi na pytania czym jest miłość, wojna i kim jest Bóg. Odpowiedzi były efektem scenicznej podróży poprzez kolejne wydarzenia opisane w książce „Mirabelka” i zostały symbolicznie przypisane trzem szczepkom mirabelek jako wartości uniwersalne: Wiara, Nadzieja, Miłość, które pozwoliły przetrwać pokoleniom Polaków trudne momenty dziejowe. Po warsztatach uczniowie zasadzili trzy młode mirabelkowe drzewka na przyszkolnym pasie zieleni, na pamiątkę tej niezwykłej literackiej i historycznej podróży.
Zwieńczeniem warsztatów było postanowienie, że musimy odnaleźć ślady prawdziwej Mirabelki i choć nie udało nam się dotrzeć do szczepki zasadzonej na skwerze Tekli Bądarzewskiej (trasa zaplanowanej wcześniej na 28 października wycieczki do Warszawy nie uwzględniała tej okolicy), to i tak nasza wyprawa do „100licy” była bardzo udana. Udało nam się bowiem dotrzeć do muralu upamiętniającego Mirabelkę. Tu można było przekonać się, że warsztaty pozostawiły trwałe efekty. Uczniowie bez trudu rozpoznawali elementy muralu. Wiedzieli też dlaczego taki mural powstał i co symbolizuje. Radość z tego odkrycia była ogromna, dlatego można powiedzieć, że było warto!
– Przygotowania do warsztatów były codziennym odkrywaniem kolejnych możliwości przedstawienia treści lektury tak, aby była ona atrakcyjna dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Było przy tym bardzo wiele wzruszeń, bo taka jest ta historia, prawdziwa do bólu, przejmująca i łapiąca za serce. Było też wiele radości: tworzenie kolejnych elementów scenografii, pomysłowość przy przedstawianiu rzeczywistości za pomocą tego, co zwykle chomikujemy w szkolnych przechowalniach „przydasiów”, twórczej współpracy przy sklejaniu scenariusza i przeplataniu go elementami prezentacji przygotowanej przez nauczycielkę historii. Wreszcie same warsztaty, które obfitowały w ogromną aktywność uczniów. Wszyscy chcieli wszystko dobrze zobaczyć, dotknąć, ocenić. Było mnóstwo pytań i zaciekawienia ze strony dzieci i młodzieży uczestniczących w akcji, co jest największą radością dla nauczyciela każdej szkoły, a zwłaszcza specjalnej. Mimo wielu znaków zapytania stawianych wcześniej dziś mogę powiedzieć: udało się! Piękna historia, piękna idea, piękna nauka dla młodego pokolenia! Bardzo dziękuję za „Mirabelkę” i za pomysł mirabelkowej akcji dla bibliotek! – mówi Agnieszka Zielińska, bibliotekarska i organizatorka warsztatów.
– Szkolne spotkanie z „Mirabelką” ujęło mnie swoją interaktywną formą, konwencją „podróży w czasie”, charakterem narracji i wizualizacji snutej opowieści. Wzruszali kreowani na scenie bohaterowie i ich dzieje oraz „namacalne”, „pachnące przeszłością skarby” ukryte w walizce po babci. Poruszały stawiane przed widownią pytania i udzielane na nie odpowiedzi. Zaskakiwała subtelność w dotykaniu świata wartości i realizm sytuacji, kiedy wspólnie sadziliśmy trzy mirabelki, noszące imiona: Wiara, Nadzieja, Miłość. Była to piękna i mądra lekcja o człowieku i o człowieczeństwie – wspomina Mariola Tyralska.