Fajsławice to niewielka wieś w woj. lubelskim. Prawie co czwarty mieszkaniec jest zapisany do biblioteki. Wizytówką tego miejsca jest mural stworzony w wyjątkowy sposób. O szczegóły zapytałam dyrektorkę podczas mojej wizyty. W wywiadzie również o tym, co jest ważne w „wychowywaniu” czytelnika, sukcesach biblioteki i jej funkcjonowaniu. Ta rozmowa doda też skrzydeł bibliotekarzom pracującym samodzielnie lub w małych zespołach i podpowie jak sobie radzić.
Gminną Biblioteką Publiczną w Fajsławicach kieruje Justyna Zając. Swoją misję zaczęła od sierpnia 2021 roku. W tym czasie z powodzeniem udało się zrealizować wiele projektów w bibliotece głównej. Księgozbiór liczy około 12 700 woluminów i stale wzbogaca się o nowe tytuły i dary od czytelników. Wszystko wskazuje na to, że po pandemii biblioteka znów odnotuje wzrost wypożyczeń. Przez cały rok 2022 czytelnicy wypożyczyli ponad 7,5 tys. woluminów, a przez dziesięć miesięcy 2023 roku ponad 6,7 tys. książek; a obecna średnia miesięczna wypożyczeń jest nawet wyższa niż w roku poprzedzającym. Łatwo jest się domyśleć, że największą i najbardziej aktywną grupą czytelników stanowią dzieci w wieku szkolnym i osoby powyżej 50 roku życia. W filii w Siedliskach Drugich pracuje dodatkowo jedna osoba.
Barbara Maria Morawiec: Biblioteka jest mała, ale gościnna. Niewątpliwą atrakcją i ozdobą biblioteki jest wewnętrzny mural z sową i odciśniętymi dłońmi. Jak wyglądało tworzenie muralu?
Justyna Zając: Mural z drzewem, który zdobi nasz Kącik dla Maluchów powstał na przełomie stycznia i lutego 2022 roku. Pamiętam, jak z wielkim zapałem do pracy zabrałam się za przemeblowanie regałów bibliotecznych, a co za tym idzie stworzenie miejsca relaksu i odpoczynku dla najmłodszych czytelników. Zostało wygospodarowane miejsce dla dzieci, ale z zupełnie smutną i białą ścianą. Przyszedł mi do głowy pomysł, aby dzieciaki mogły pozostawić po sobie trwały i widoczny ślad po swojej wizycie w bibliotece. Z pomocą przybyła Paulina Greczkowska, która jest nauczycielem oddziału przedszkolnego Szkoły Podstawowej im. Powstańców Styczniowych w Fajsławicach. To właśnie spod jej pędzla wyszło nasze przepiękne drzewo. Podczas kolejnych wizyt, każda grupa przedszkolna odcisnęła swoje dłonie, imitujące kolorowe liście drzewa. Było przy tym moc zabawy i ekscytacji. Dzieci były zachwycone pomysłem. Teraz, gdy odwiedzają bibliotekę – czy to w grupie czy z rodzicami – odszukują swoją dłoń na ścianie i chwalą się.
BMM: Doceniam realizację muralu. Podobne drzewa własnymi środkami tworzyli uczestnicy akcji „Mirabelka – kiełkująca historia w 100licy”. Czy taki Kącik dla Maluchów może stać się wizytówką małej biblioteki?
JZ: Myślę, że Kącik dla Maluchów z muralem jak najbardziej może stać się wizytówką biblioteki. Jest to tak naprawdę pierwsza rzecz, którą widzi czytelnik wchodząc do biblioteki. Wzrok od razu wędruje w stronę kolorowego muralu, który nie tylko cieszy oko, ale także zapada głęboko w pamięć.
BMM: Zapada w pamięć, dlatego też zdecydowałam się pokazać go w Lustrze Biblioteki i wyróżniłam w poradniku napisanym dla bibliotekarzy w ramach NPRCz. To prosty pomysł na zmianę przestrzeni bibliotecznej, który polecamy innym.
BMM: Jak to jest być bibliotekarzem w GBP w Fajsławicach?
JZ: Mogę powiedzieć, że zostałam bardzo ciepło przyjęta do grona lokalnej społeczności czytelniczej i nie tylko. Początki na pewno nie były ani łatwe ani kolorowe, ale wsparcie i pomoc merytoryczna ze strony pracowników Powiatowej Biblioteki Publicznej w Krasnymstawie okazała się nieoceniona. Jako bibliotekarz czuję się bardzo ważną i docenianą osobą przez swoich czytelników, ale także zwierzchników. Proponując kolejne zmiany, innowacje, pomysły czy różne inicjatywy, nigdy nie usłyszałam słowa NIE, czy to ze strony zwierzchników czy szkół, z którymi bardzo blisko współpracujemy. Cieszy mnie ogromnie otwartość na pomysły biblioteczne, które mogę realizować. Wszystkie nasze działania są z myślą o czytelnikach. To dla nich staramy się o wszelakie udogodnienia, dofinansowania i rozwój biblioteki.
BMM: Do biblioteki licznie przychodzą dzieci ze szkół i przedszkoli z gminy. Jak integrować młodych i zachęcać ich do korzystania z biblioteki? Jak „wychowywać od małego” czytelnika, by jako dorosły stale korzystał z biblioteki.
JZ: Integracja młodych ludzi i zachęcenie ich do odwiedzania biblioteki nie jest prostym zadaniem w dzisiejszych czasach internetu i telefonów komórkowych, które stanowią codzienność dla dzieci i młodzieży. Dlatego myślę, iż praca z dziećmi najmłodszymi jest szalenie ważna, po to aby kształtować w młodym człowieku dobry nawyk codziennego czytania. Jeśli zaszczepimy w dzieciach miłość i pasję do odkrywania tego, co nowe poprzez czytelnictwo, to ziarenko z czasem wykiełkuje i wyrośnie na piękną roślinkę.
BMM: Jakie działania i projekty realizujecie? #SercedlaUkrainy i Narodowe Czytanie z wykorzystaniem materiałów z Lustra Biblioteki, projekty Niepodległa, Noc Bibliotek, Wyzwania czytelnicze w ramach NPRCz i wiele innych to tylko wierzchołek góry lodowej.
JZ: Pomimo tego, że jesteśmy niewielką biblioteką liczącą w składzie tylko dwóch pracowników, staramy się angażować we wszelakie działania i projekty. Aby urozmaicić naszą ofertę biblioteczną zorganizowaliśmy między innymi: Serce dla Ukrainy – dzięki wsparciu Fundacji Św. Mikołaja, Fundacji Metropolia Dzieciom oraz Instytutowi Książki, udało się stworzyć półkę z książkami dla dzieci w języku ukraińskim. W oknach budynku pojawiły się też serca w barwach Polski i Ukrainy. Co roku organizujemy, we współpracy ze szkołami podstawowymi gminy Fajsławice, Narodowe Czytanie. Angażujemy dzieci i młodzież, po to aby promować czytelnictwo. Razem z Powiatową Biblioteką Publiczną w Krasnymstawie organizujemy konkurs literacko-plastyczny nawiązujący do lektur akcji. W tym roku po raz pierwszy skorzystaliśmy z materiałów udostępnionych przez Lustro Biblioteki, za co serdecznie dziękujemy i zachęcamy pozostałe biblioteki do wspierania się ciekawymi pomysłami.
BMM: Dzielenie się materiałami sprawia mi przyjemność, ale jeszcze bardziej to, że mogę pomóc bibliotekarzom w codziennej pracy. Odwiedzając polskie biblioteki widziałam, jak bardzo zaangażowały się w pomoc Ukrainie.
JZ: Bierzemy też udział w projekcie „Mała książka – wielki człowiek” zachęcając najmłodszych czytelników oraz ich rodziców do wspólnego spędzania czasu przy książce. Jest to bardzo ważna idea promująca nie tylko czytelnictwo, ale także budowanie więzi oraz rozwój emocjonalny dziecka. Dużym wydarzeniem była dla nas Noc Bibliotek, ponieważ jak sama idea wskazuje, było to spotkanie angażujące kulturę w szerokim znaczeniu tego słowa. Biblioteka jako miejsce spotkań łączy pokolenia i pokazuje wielokulturowość naszej gminy, więc tego wieczoru zaprezentowano: malarstwo, pisanie ikon, rękodzielnictwo, zespoły śpiewacze, Koło Gospodyń Wiejskich, lokalne towarzystwa i stowarzyszenia działające na rzecz naszej małej społeczności.
Oprócz tego tworzymy okazje do spotkań dla dzieci i dorosłych poprzez organizację spotkań autorskich, spotkań z ciekawymi ludźmi, którzy mogą stanowić inspirację i motywację do dalszych działań czy też samorozwoju. Zapraszamy przedszkolaki do udziału w lekcjach bibliotecznych podczas, których łączymy lekturę z wszelakimi formami warsztatów plastycznych. Dzięki dofinansowaniu Biura Niepodległa, w ramach realizacji programu dotacyjnego Polskie Symbole Narodowe, udało nam się zaproponować cykl trzech warsztatów patriotyczno-edukacyjnych „Polskie Symbole Narodowe – Znamy – Szanujemy”.
BMM: Biblioteka współdzieli budynek Gminnego Ośrodka Kultury. Czy współpraca z GOK wspiera pracę biblioteki?
JZ: Gminny Ośrodek Kultury w Fajsławicach wspiera pracę biblioteki w różnych działaniach. Dzięki uprzejmości GOK-u wykorzystujemy salę widowiskową do organizacji spotkań autorskich, zajęć warsztatowych, wystaw czy innych luźnych spotkań. Współpraca zaowocowała organizacją dwutygodniowych zajęć wakacyjnych dla dzieci czy też Dniem Dziecka. Biblioteka współpracuje także z Urzędem Gminy Fajsławice wspierając różnego rodzaju inicjatywy społeczne takie jak: Dzień Kobiet, Ogólnopolski Program Badań Profilaktycznych „Nie nowotworom u dzieci” Fundacji Ronalda McDonalda, Wojewódzkie Święto Ziół, Turniej Charytatywny Piłki Nożnej.
BMM: Co było największym sukcesem biblioteki w ostatnim roku?
JZ: Za największy sukces Gminnej Biblioteki Publicznej w Fajsławicach, uważam przejście na elektroniczny system obsługi czytelnika i całego procesu wypożyczania. Wiąże się z tym ogrom pracy włożonej w przygotowanie i wprowadzenie całego księgozbioru oraz czytelników, a także wprowadzenie kart czytelniczych z kodem kreskowym. W pracy bibliotekarza, stanowi to dla nas ogromne ułatwienie i oszczędność czasu i pracy, który możemy poświęcić na dalszy rozwój biblioteki.
BMM: Wyprzedziła Pani moje kolejne pytanie. Mogę tylko poświadczyć, że jest to sukces, tym bardziej, że jestem częścią realizacji tego kierunku interwencji w ramach NPRCz z ramienia Biblioteki Narodowej. Cieszę się, że mogłyśmy współpracować i nawiązać kontakt. Przygotowując się do wywiadu przeczytałam ostatnie raporty o stanie gminy. W ostatnim wójt podkreślił, że wdrożenie systemu to „zupełna nowość dla czytelników, którzy dotychczas wypożyczali książki systemem kartkowym” i dodał: „dzięki wszystkim przeprowadzonym działaniom bibliotecznym, znacznie wzrosła liczba czytelników, liczba wypożyczeń oraz liczba odwiedzin w bibliotece”. Brawo!
JZ: Dziękujemy. Dodam jeszcze, że cały proces wypożyczania jest kompletnie zautomatyzowany. Zaś dla czytelników jest to możliwość przeglądania całego księgozbioru biblioteki online, zamawiania konkretnych tytułów, sprawdzania historii wypożyczeń czy przedłużenia terminu zwrotu. A to wszystko bez wychodzenia z domu.
BMM: Już wiem, GBP w Fajsławicach aktywnie korzysta z programów NPRCz. Dzięki otrzymanym dofinansowaniom, w ramach programu nadzorowanego przez Bibliotekę Narodową, może stale aktualizować swój księgozbiór o nowości wydawnicze.
JZ: Jeśli chodzi o Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa, dla tak małej biblioteki jak nasza, jest to ogromny zastrzyk – jeśli chodzi o zakup nowości wydawniczych oraz zakup dostępu do platformy z e-bookami. Możemy stale kusić czytelników najnowszymi na rynku publikacjami, po które sięgają najchętniej. Korzystanie z tego typu dofinansowań jest dla nas ogromną szansą do rozbudowania nowoczesnego księgozbioru, tak aby każdy czytelnik mógł znaleźć interesującą go pozycję książkową.
BMM: Niestety obniżenie dotacji podmiotowej z budżetu gminy na funkcjonowanie biblioteki zmalało o ponad 27 tys. zł, jeśli chodzi o dane za lata 2021-2022. Widzę, że GBP nie poddaje się i aktywnie zdobywa wiele grantów, stara się pozyskiwać dofinansowania zewnętrzne z wielu źródeł. W jakich programach biblioteka bierze udział?
JZ: W tym roku biblioteka wzięła udział w dwóch naborach NPRCz wspomnianego programu „Zakup i zdalny dostęp do nowości wydawniczych”. Dzięki grantowi z projektu „Wakacyjna AktywAkcja” Fundacji PFR zorganizowaliśmy wakacyjną wycieczkę do Lasu Odkrywców dla dzieci z terenu gminy Fajsławice. Pozytywnie rozpatrzony został też wniosek skierowany do Biura Niepodległa w ramach realizacji programu „Symbole Narodowe RP”. Wiązało się to z realizacją warsztatów patriotyczno-edukacyjnych skierowanych do dzieci z oddziałów przedszkolnych oraz klas 1-6 Szkoły Podstawowej im. błog. Jana Pawła II w Siedliskach Drugich.
BMM: Kto pisze wnioski o dofinansowanie?
JZ: Wnioski o dofinansowanie, jako dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Fajsławicach, piszę oraz składam w większości samodzielnie. Zdarza się, iż zwracam się o porady do instruktorów Powiatowej Biblioteki Publicznej w Krasnymstawie lub do inspektora ds. pozyskiwania środków zewnętrznych Urzędu Gminy Fajsławice. Ostatnio, bardzo pomocne źródło stanowi dla mnie poradnik Lustra Biblioteki o „Dofinansowaniach dla bibliotek”, gdzie znajduje się cały wachlarz informacji na temat aktualnych naborów, projektów, porad, terminarzy oraz przykładowych wniosków. Gratuluję pomysłu, doceniam ogrom pracy włożonej w opracowanie poradnika, który serdecznie polecam wszystkim bibliotekarzom oraz osobom piszącym wnioski – zarówno tym doświadczonym, jak i również tym początkującym – jak ja!
BMM: Warto dodać, że materiały są dostępne nieodpłatnie dla każdego i aktualizowane. Biblioteki mają wiele możliwości na zdobycie dodatkowych pieniędzy, także bez konieczności wniesienia wkładu własnego.
BMM: Biblioteka w Fajsławiach dla czytelnika – jaka jest teraz wiemy, a jaka będzie w przyszłości?
JZ: Biblioteka w Fajsławicach dla czytelnika i nie tylko! Chciałabym, aby biblioteka była miejscem nie tylko wypożyczania książek, ale także miejscem spotkań dla lokalnej społeczności. Aktualnie z tą myślą wychodzimy z propozycją spotkań Dyskusyjnego Klubu Książki. Nie tylko dla stałych czytelników. Zapraszamy wszystkich, którzy mają ochotę przyjść i uczestniczyć w dyskusjach o literaturze w miłym towarzystwie. Plany na przyszłość? To tylko i wyłącznie spełnianie oczekiwań stałych i miejmy nadzieję kolejnych czytelników oraz dalszy rozwój biblioteki idący z duchem czasu.
