W warszawskiej Cytadeli wraz z otwarciem Muzeum Historii Polski swój rozdział rozpoczęła taże biblioteka. Motto towarzyszące idei tego miejsca brzmi „tworzymy pomost między przeszłością a teraźniejszością”. Podczas wizyty zachwycił mnie 7-metrowy regał z antresolą, który stanowi trzon książnicy.
Wielowymiarowa przestrzeń muzealna
Inauguracja gmachu Muzeum Historii Polski (MHP) miała miejsce 28 września 2023 roku. Zgromadzono tu prawie 60 tys. różnych obiektów: obrazy, krzyże, monety, tapiserie, sztandary, maszyny, rzeźby, mapy, publikacje, archiwalne czasopisma i wiele, wiele więcej. Różnorodność zbiorów jest ogromna, a zasięg chronologiczny obejmuje okres od epoki średniowiecza, aż po czasy współczesne. Na wystawie stałej (obecnie w procesie budowy) ma znaleźć się 3500 eksponatów. Dziś dostępne są wystawy czasowe. Cytadela Warszawska to dawna twierdza, naznaczona męczeństwem polskich patriotów. Dziś teren wojskowy oraz kompleks muzealny, na który składają się oprócz MHP: Muzeum Wojska Polskiego, Muzeum Katyńskie i Muzeum X Pawilonu (oddział Muzeum Niepodległości). To wielowymiarowa przestrzeń szczególna dla Polaków. Można śmiało powiedzieć, że jest to miejsce opowieści o wolności, woli wyzwolenia, sile solidarności, które pieczołowicie chroni przeszłość i stanowi świadectwo dziejów dla przyszłych pokoleń Polaków.
Muzeum Historii Polski możecie też kojarzyć z programu grantowego „Patriotyzm Jutra”, dzięki któremu biblioteki zdobywają fundusze na inicjatywy angażujące społeczności w działania poświęcone pielęgnowaniu i promowaniu lokalnego dziedzictwa i kultury, a także w ukazaniu historii w sposób niebanalny.
Siedziba MHP wyłania się tuż za Bramą Straceń. Na przeszkolonej ścianie od razu zauważymy bibliotekę, ale opowiem o niej już za chwilę.
Budynek o powierzchni ponad 44 mkw ma cztery kondygnacje naziemne i dwa podziemne, w których mieszczą się magazyny biblioteki. W środku m.in. przestrzeń ekspozycyjna, sale o różnym przeznaczeniu, audytorium, pracownie konserwatorskie, magazyny, sklep muzealny. Uwagę przykuwa fasada gmachu i reliefy na każdej ze ścian. W czerwcu Muzeum Historii Polski otrzymało tytuł jednego z najpiękniejszych muzeów świata w międzynarodowym konkursie Prix Versailles oraz zostało laureatem nagrody Real Estate Impactor 2024.
– Gmach Muzeum Historii Polski to nie tylko miejsce, w którym opowiadamy o dziejach państwa i narodu. To dzieło samo w sobie, budynek pełen przemyślanych znaczeń. Jego fasada nawiązuje do kolejnych warstw naszej historii: od czasów najdawniejszych, do współczesności. Tym samym ukazuje ich złożoność. Harmonizujące ze sobą kolory kamienia przypominają o tym co wspólne. Z kolei fakt, że każda z płyt jest niepowtarzalna przypomina o wymiarze indywidualnym. Przypomina o tym, że nie sposób opowiedzieć o historii wspólnoty, bez opowiedzenia historii tworzących ją ludzi – podaje MHP.
7-metrowy regał z antresolą
Chociaż muzeum otwarto we wrześniu 2023 roku, to sama biblioteka rozpoczęła działalność dopiero w maju 2024 roku. To biblioteka specjalistyczna, fachowa o charakterze otwartym. Czytelnia jest czynna od poniedziałku do piątku w godz. 10-18, w soboty 10-16. Pracuje tu czworo bibliotekarzy.
Po wejściu do budynku muzeum wita nas ogromny hol główny. Aby udać się do biblioteki trzeba pozostać na tym samym poziomie i udać się przed siebie. Charakterystyczny, wysoki regał za przeszkloną ścianą jest dobrze widoczny – zarówno wewnątrz, jak i na zewnętrz. Ma 7 metrów wysokości i 320 m bieżących półek na książki. Może pomieścić ok. 5 tys. woluminów. Kubatura biblioteki jest na tyle duża, że nie sprawia wrażenia przytłoczenia. Dzięki zastosowaniu szklanych ścian otwiera przestrzeń. Warto podkreślić, że biurka dla czytelników są ustawione wzdłuż okien wychodzących na patio. Naturalne światło dochodzi do każdej części biblioteki. Na ten moment mogę sobie tylko wyobrazić jak pięknie może wyglądać oświetlona czytelnia tuż po zmroku. Na pewno jeszcze tu wrócę w okresie jesienno-zimowym.
Biblioteka i jej czytelnia są dostępne dla wszystkich na miejscu bezpłatnie. Pracownicy MHP są automatycznie zapisywani (później zobligowani jedynie do złożenia oświadczenia zapoznania się z regulaminem) i mogą wypożyczać zbiory. Bibliotekarze stanowią dla nich wsparcie merytoryczne kupując książki przydatne kuratorom na etapie tworzenia wystawy, pisania scenariusza i nie tylko.
W czytelni do dyspozycji czekają wygodne miejsca, duże biurka z miejscami do ładowania własnych sprzętów, stoliki, stanowisko z katalogiem on-line. Kąciki z pufami nadają kawiarnianego stylu zachęcając do odpoczynku i chwili wyciszenia. Najmłodsi mogą skorzystać z małej strefy gier planszowych i komiksów, która niedawno została powołana do życia.
Księgozbiór biblioteki liczy łącznie osiem tysięcy woluminów. W przybliżeniu ok. trzy tysiące znajduje się w wolnym dostępie, a ok. pięć tysięcy w magazynach (część zbiorów jest w trakcie katalogowania lub nadania kodów kreskowych w związku ze zmianą oprogramowania bibliotecznego). Czytelnicy i pasjonaci historii znajdą tu zbiory związane z tematyką ważną dla Polski. Są też publikacje z dziedzin humanistyki, albumy, katalogi wystaw, dzienniki, książki popularnonaukowe. Jak już wspominałam, zborów nie można wypożyczać, chyba że jest się pracownikiem lub współpracownikiem muzeum. Do gromadzonego zbioru należy doliczyć też dary i archiwa przekazywane przez osoby prywatne i instytucje.
– Otrzymaliśmy dary z Muzeum Narodowego w Warszawie i dary od Adama Tokarza, które dały początek naszej bibliotece. Są już skatalogowane i wciągnięte na inwentarz ok. tysiąca woluminów. Mamy też księgozbiór po prof. Annie Sucheni-Grabowskiej (ok. tys. wol.) oraz po dr. Michale Sokolnickim (ok. 3,5 tys. wol.), które czekają na skatalogowanie – mówi Anna Krzysztofik, kierownik biblioteki.
W środku regału kryją się schody z wejściem na antresolę. Aby ułatwić codzienną pracę bibliotekarzy i przenoszenie zbiorów na górę, biblioteka wyposażona jest w dźwig. Jedynym minusem jest to, że przestrzeń ta jest niedostępna dla osób z niepełnosprawnościami.
Dodatkowe atrakcje
Ogromnie ucieszyłam się z możliwości zobaczenia magazynów biblioteki. Taką wyjątkową okazję do tej pory mieli tylko uczestnicy tegorocznej Nocy Muzeów. Magazyny znajdują się na dwóch podziemnych piętrach. Przesuwne i zautomatyzowane regały pomieszczą nawet do 50 tys. woluminów. Są tam też stanowiska pracy bibliotekarzy.
Do tego biblioteka prowadzi działalność informacyjną, promocyjną i edukacyjną, a więc użytkownicy mogą skorzystać z szeregu propozycji.
– Braliśmy udział w Nocy Muzeów 18 maja. Znajdował się u nas jeden z punktów gry edukacyjnej, zorganizowanej przez nasz Dział Edukacji. Bibliotekę odwiedziły wówczas 1163 osoby! Niedawno odbywał się piknik z okazji Dnia Cytadeli. W Bibliotece była strefa planszówek, odwiedziło nas wówczas 240 osób. Od jesieni planujemy: lekcje biblioteczne połączone z warsztatami oraz Dyskusyjny Klub książki Historycznej. Możliwe, że także kameralne spotkania autorskie. Jesteśmy w trakcie przygotowywania oferty edukacyjnej – zdradza Anna Krzysztofik.
Oprócz samego muzeum i biblioteki, oko zwiedzającego zachwyci taras widokowy na dachu budynku, z którego rozpościera się niesamowita panorama stolicy. Wejście na taras jest nieodpłatnie.
Wspaniałe fotografie dla czytelników Lustra Biblioteki wykonał Paweł Morawiec.