Jak zrobić „żywe obrazy” i jak je zaprezentować – praktycznych porad udziela Monika Kiczorowska, nauczyciel bibliotekarz w VII Liceum Ogólnokształcącym w Gdańsku, która zorganizowała projekt dotyczący współpracy seniorów z młodzieżą licealną połączony ze sztuką.
W październiku 2022 roku w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 7 w Gdańsku odbyło się niezwykłe wydarzenie – wernisaż „żywych obrazów”, zrealizowany dzięki międzypokoleniowej współpracy uczniów naszej szkoły z seniorami z Fundacji NOVA w Gdańsku.
Tradycja „żywych obrazów” sięga końca XVIII wieku. Ich istota polegała na wyborze tematu i stworzeniu „stop-klatki”, czyli scenki patriotycznej, rodzajowej, mitologicznej lub religijnej, która trwała tak długo, jak długo udało się stać jej twórcom w bezruchu i ciszy. Żywe obrazy traktowano jako zabawę salonową, urozmaicenie balów i przyjęć. W XIX wieku trafiły na deski teatrów, uświetniały parady i festyny, krzepiły serca podczas uroczystości patriotycznych. Do tworzenia „żywych obrazów” wykorzystywano zarówno dzieła malarskie jak i sceny z literatury pięknej.
W czasie pandemii COVID-19 w 2020 roku Muzeum J. Paula Getty’ego w Los Angeles ponownie sięgnęło do tradycji „żywych obrazów”. Zaproponowało miłośnikom malarstwa światowego stworzenie własnych wizji wybranych dzieł sztuki i utrwalenie ich w formie fotografii. Tak rzuconą rękawicę podjęło wielu chętnych. Powstały różnorodne interpretacje obrazów mistrzów. Niektóre klasyczne, inne dowcipne, a jeszcze inne zaskakujące pomysłowością.
Tworzymy żywe obrazy
Uczniowie ZSO nr 7 w Gdańsku postanowili także stworzyć „żywe obrazy” inspirowane dziełami mistrzów malarstwa. Do inicjatywy dołączyli nauczyciele oraz seniorzy z zaprzyjaźnionego klubu „Kawiarenka literacka”, działającego przy Fundacji NOVA w Gdańsku i kadra fundacji. Tak właśnie powstał projekt o nazwie „Żywe Obrazy Mistrzów
– Most Pokoleniowy”.
Uczniowie swoje prace tworzyli w ramach konkursu ogłoszonego przez bibliotekę szkolną. Mogli liczyć na pomoc ze strony bibliotekarek, Moniki Kiczorowskiej i Zofii Dziekońskiej, które korzystając z bogatych zbiorów biblioteki, pomagały uczniom w wyborze obrazów, podsuwając pomysły i koordynując wszelkie prace związane z realizacją projektu. Takie samo zadanie wśród seniorów pełniła pani Krystyna Woźniczka, była nauczycielka ZSO nr 7 oraz członkini Fundacji NOVA.
Fotografie powstawały w wielu miejscach. Były to zarówno szkolne mury, plenery, jak i domowe zacisza. Po burzy mózgów i wyborze dzieł malarzy uczniowie kompletowali rekwizyty, stroje, wybierali miejsca, tworzyli charakteryzacje. Powstały obrazy zarówno indywidualne jak i grupowe, które następnie fotografowano. Spośród wielu zdjęć wybierano najlepsze, które bibliotekarki retuszowały i przygotowywały do druku.
Wernisaż i prezentacja
Przygotowując się do wydarzenia, stworzyłam ze wszystkich prac uczniów i seniorów prezentację multimedialną w powerpoincie. Każdy slajd zawierał reprodukcję wybranego obrazu mistrza, krótką informację o twórcy i obrazie oraz fotograficzną interpretację obrazu. W ten sposób powstały 42 slajdy.
Podsumowaniem projektu był „Wernisaż Żywych Obrazów – Most Pokoleniowy” zorganizowany na terenie szkoły. Na wystawę zaproszono uczestników projektu: uczniów i seniorów z rodzinami, a także dyrekcję szkoły i pracowników fundacji. W sumie gościliśmy około 80 osób. W trakcie spotkania została wyświetlona prezentacja multimedialna, podczas której omówione zostały wszystkie slajdy. Wśród interpretowanych obrazów pojawiły się m.in. dzieła Tamary Łempickiej, Leonarda da Vinci, Stanisława Wyspiańskiego, Rene Magritte. Każda prezentowana praca była nagradzana oklaskami. Jedna z nich, przygotowana przez uczniów z Ukrainy, nawiązywała do słynnego obrazu Eugene Delacroix „Wolność wiodąca lud na barykady”. W interpretacji uczniów tytułowa Wolność została ukazana jako ukraińska dziewczyna trzymająca w ręce łopoczącą żółto-niebieską flagę. To był szczególnie wzruszający moment, podkreślający naszą solidarność z narodem ukraińskim. Goście nagrodzili ten obraz prawdziwą owacją.
Najlepsze interpretacje uczniów zostały nagrodzone. Uczestnicy projektu otrzymali na pamiątkę wydruk własnego obrazu. Wszystkie prace zostały wyeksponowane na mobilnych tablicach z odpowiednią oprawą plastyczną. Goście w skupieniu mogli z bliska oglądać obrazy. Nie obyło się bez sesji fotograficznych, licznych dyskusji i wzruszeń.
Miłym akcentem dla zaproszonych był jesiennie udekorowany przez seniorów stół ze smakołykami, wokół którego odbywały się rozmowy o sztuce i pracy nad projektem. Goście wymieniali się wrażeniami z wernisażu, podziwiali pomysły autorów prac. Było więc coś dla ducha i coś dla ciała.
Echa projektu
Wystawa prac cieszyła się dużym powodzeniem. Ustawiona przez dwa tygodnie w holu szkoły oglądana była i komentowana zarówno przez uczniów jak i pracowników szkoły. Po wernisażu, na prośbę nauczycieli, zorganizowałyśmy jeszcze trzy lekcje otwarte dla uczniów klas I-III, na których pokazałam i omówiłam prezentację multimedialną. Uczniowie z dużym zainteresowaniem oglądali kreacje swoich kolegów i nauczycieli, a także seniorów. Wyrazili chęć uczestnictwa w podobnym projekcie w przyszłości. Choć temat sztuki często bywa trudno i niechętnie podejmowany przez młodzież, w tym przypadku pomysł kreowania dzieł malarskich bardzo się spodobał.
Współpraca z fundacją wzbogaciła nas i uczniów o nowe doświadczenia. Starsi mieli okazję docenić pomysły młodych, a młodzież kolejny raz przekonała się, że seniorzy są wciąż kreatywni i pełni energii. Spotkanie dowiodło, że sztuka łączy pokolenia, a kreatywność nie zna granic wiekowych. Z pewnością ponowimy pomysł wspólnego działania w innym zakresie. W jakim? Tego jeszcze nie wiemy. Kiedy? Zapewne wkrótce.
Praktyczne rady
- Konkurs na „żywe obrazy” należy ogłosić dużo wcześniej, aby dać młodzieży czas na wybór i kreację obrazu.
- Należy wyszukać i przygotować książki i albumy malarskie, aby zaproponować uczestnikom możliwie dużą ofertę obrazów do wyboru.
- Podczas realizacji projektu warto szukać obrazów, które nie wymagają zbyt dużego nakładu pracy i środków, aby nie zniechęcić uczniów do działania.
- Na przygotowanie pokazu slajdów trzeba przeznaczyć minimum kilkanaście godzin.
- Koordynatorzy powinni wcześniej zebrać różne rekwizyty, tkaniny, kosmetyki, aby praca przebiegła szybko i sprawnie.
- Prace nad „żywymi obrazami” należy traktować jak dobrą zabawę i rozrywkę.
Źródło zdjęć: mat.pras.