Zachwycająca architektura i estetyka, otwarte i funkcjonalne przestrzenie, harmonia z naturą, modernistyczny charakter dostosowany do współczesnych potrzeb – taka właśnie jest Nowa Biblioteka Narodowa po modernizacji czytelń. To wnętrza, które zdobywają prestiżowe nagrody, ale przede wszystkim zapraszają każdego do odwiedzenia i korzystania z największego księgozbioru w Polsce.
Kiedy zaczynałam pracę w Bibliotece Narodowej nie mogłam doczekać się otwarcia nowych czytelń. Obserwowanie z bliska takiej modernizacji było dla mnie niesamowitym doświadczeniem. Cieszę się, że mogłam dołożyć swoją cegiełkę do tego projektu, którego efekty będą służyć kolejnym pokoleniom. Dziś będę Twoim przewodnikiem po Bibliotece Narodowej.
Nowe przestrzenie – komfortowe, funkcjonalne i bez barier
Przestrzeń ogólnodostępna i wszystkich czytelń po przebudowie i modernizacji jest funkcjonalna, pozbawiona barier architektonicznych. Pierwsza duża zmiana czeka już przed budynkiem, do którego wchodzi się przez obrotowe drzwi. Po przekroczeniu „progu” biblioteki znajdujemy się w holu wystawienniczym, a na wprost wyłania się lada główna. Przestrzeń ta łączy się z dostępną dla każdego Czytelnią Prasy, gdzie można przeglądać najnowsze numery gazet i czasopism, oraz z innymi miejscami (szatnią, przejściem do Auli im. S. Dembego, miejsc do wypoczynku).
W kolejnym kroku nie sposób nie zauważyć Czytelni Dolnej pod świetlikiem, do której prowadzą spiralne schody z windą wewnątrz z wieloma miejscami do pracy i licznym księgozbiorem podręcznym.
Strefa wystawiennicza ciągnie się do Czytelni Zasobu Wieczystego – jednej zamkniętej czytelni udostępniającej rękopisy, starodruki i cymelia wraz z dawnymi katalogami bibliotek z całego świata.
Na tym samym poziomie do lektury będą zachęcać wyeksponowane, nowe publikacje w Czytelni Nowości. Tuż obok można skorzystać z Czytelni Encyklopedii i Słowników, gdzie na wypełnionych regałach rzucają się w oczy grzbiety tomów dawnych encyklopedii i słowników.
Największą z czytelń jest, umożliwiająca również wolny dostęp do półek, Czytelnia Górna z niemal kompletnymi zbiorami z historii i literatury pięknej.
W uznaniu zasług Andrzeja i Józefa Załuskich, twórców pierwszej w Polsce biblioteki narodowej, czytelnia ze zbiorami bibliologicznymi została nazwana Czytelnią Załuskich. To tutaj można znaleźć największą kolekcję książek, czasopism, archiwów, publikacji polskich i zagranicznych przydatnych dla bibliotekarzy, studentów bibliotekoznawstwa oraz osób zainteresowanych historią bibliotek i książki.
Dla użytkowników do dyspozycji pozostają również Czytelnia Kartograficzna, Czytelnia Muzyczna oraz Czytelnia Nagrań Dźwiękowych i Audiowizualnych.
Po przebudowie i modernizacji czytelnie są trzykrotnie większe i obecnie dysponują prawie 400 miejscami siedzącymi dla czytelników. Duża część miejsc jest ogólnodostępna – można powiedzieć, że jest to strefa co-workingowa. Zostały zapewnione również przeszklone Czytelnie Małe (specjalistyczne) dla zespołów badawczych.
Bez problemu ze wszystkich miejsc i poziomów mogą korzystać osoby z niepełnosprawnościami.
Zachwycający miedziany sufit i szlachetne materiały
Sufit wykonany z miedzianej siatki stanowi charakterystyczny element dla wszystkich wnętrz – czytelń i przestrzeni ogólnodostępnych. Zachwyca, a wręcz „płynie”, w szczególności, gdy zmieniane jest natężenie światła sztucznego i naturalnego mieniąc się w brązowe, przez pomarańczowo-żółte aż po złote refleksy. Efekt ten można porównać do zachodzącego nad morzem słońca. Sposób ułożenia długich miedzianych płyt optycznie zwiększa powierzchnię pomieszczeń. Sufit idealnie komponuje się ze wspaniałymi kamieniami w różnych kolorach, które zostały zachowane przed remontem. Wnętrza nie straciły swojego modernistycznego charakteru dzięki szlachetnym materiałom – miedź, stal, drewno i kamień – które zostały połączone w spójną całość. Całkowicie nową konstrukcją są spiralne schody i świetlik nad Czytelnią Dolną. Świetlik mimo stalowej konstrukcji nie sprawia wrażenia ciężkości, a fantastycznie otwiera przestrzeń i daje wiele światła. Za sprawą przeszklonej ściany łączącej się ze świetlikiem, czytelnia ta „przenika” do sadu potęgując doznania otwartości.
Mosiężna lada – centralny punkt informacji
W centralnej części biblioteki znajduje się lada główna z logiem Biblioteki Narodowej. Jest ona dobrze widoczna praktycznie z każdej części przestrzeni. Użytkownicy mogą tu uzyskać potrzebne informacje, poprosić o pomoc bibliotekarza, odebrać kartę czytelnika oraz wypożyczyć i zwrócić książki. Fachową radą i pomocą będą dzielą się bibliotekarze oraz pracownicy Biblioteki Narodowej.
Bogaty księgozbiór – na miejscu i online
Zbiory Biblioteki Narodowej, podobnie jak w innych krajach, są udostępniane prezencyjnie na miejscu. Wraz ze zmianą architektoniczną czytelń zwiększono ich powierzchnię, dzięki czemu w wolnym dostępie znalazło się czterokrotnie więcej książek. Logistyczne przedsięwzięcie przeniesienia księgozbioru na półki nowych regałów zajęło miesiąc. Punktem łączącym czytelnika z magazynem gromadzącym 10 milionów woluminów jest katalog online poprzez który łatwo można zamówić poszukiwaną książkę, czasopismo lub inne zbiory. Specjalny transporter na zamówienie czytelnika z magazynu dostarczy je do nowych czytelń.
Zbiory biblioteczne w nowych czytelniach są udostępniane nie tylko w sposób tradycyjny, ale i cyfrowy. Po pierwsze poprzez największą w kraju bibliotekę cyfrową polona.pl z prawie 4 milionami obiektów w wysokiej jakości – książek, czasopism, rękopisów, starodruków, map, rysunków, grafik, fotografii, pocztówek, nut i druków ulotnych. Polona.pl jest dostępna online przez cała dobę i z każdego miejsca. Po drugie, dzięki terminalom wypożyczalni cyfrowej academica.edu.pl udostępniane są najnowsze zbiory objęte prawem autorskim. Trzecim źródłem dostępu do publikacji, w szczególności przydatnym dla naukowców i badaczy, są bazy danych.
Czas na spotkanie… w bibliotece!
Zmodernizowane przestrzenie Biblioteki Narodowej to przyjazne i otwarte miejsce dla każdego. Do użytku oddano strefę ogólnodostępną, w której można swobodnie czytać prasę, wypić kawę, spotkać się, porozmawiać, obserwować piękno architektury łączące nowoczesność z tradycją.
W nowych przestrzeniach miejsce mają liczne spotkania kulturalne, debaty literackie, wystawy, uroczystości związane z uhonorowaniem nagród literackich (przyznawanych przez Bibliotekę Narodową i inne instytucje). Jeszcze przed przeniesieniem księgozbioru odbyło się kilka wydarzeń, które udowodniły, że miejsce to jest potrzebne, a uczestnicy są spragnieni obcowania z kulturą i słowem pisanym.
Biblioteka Narodowa jest otwarta dla każdego, bez wyjątku, na formalne i nieformalne spotkania w przyjaznej atmosferze. Jest również restauracja i kawiarnia.
W harmonii z naturą
Projekt modernizacji zakładał, by przestrzeń oddziaływała z naturą. Zielonymi oazami są cztery wewnętrzne ogrody, każde o odmiennej stylistyce – ze specjalnie dobraną roślinnością zmieniającą się wraz z porami roku. Jednym z nich jest sad, na który można dostać się z poziomu Czytelni Dolnej. Łączy się on z dwoma tarasami, które w ciepłe dni pozwalają na chwilę relaksu lub rozmów w przerwach od pracy lub nauki.
Dzięki ogrodom, oknom (także przy miejscach siedzących dla czytelników) i świetlikom do każdego miejsca w bibliotece dochodzi światło naturalne, które sprzyja pracy na miejscu (w przypadku czytelników BN nieraz całodziennej).
Warto dodać, że wcześniej budynek gmachu głównego Biblioteki Narodowej przeszedł modernizację energetyczną. Dzięki tym działaniom obniżono poziom zużycia energii i tym samym zredukowano emisję zanieczyszczeń z korzyścią dla natury.
Nad realizacją przedsięwzięcia czuwał zespół wykwalifikowanych pracowników Biblioteki Narodowej wraz z dyrekcją, profesjonalni architekci z Konior Studio i ich podwykonawcy, ogrodnicy i wiele innych osób o różnych specjalizacjach. Prace remontowe i aranżacyjne, mimo utrudnień związanych z pandemią, przebiegły zgodnie z planem. Wartość inwestycji to ponad 41 mln złotych. Zobacz też zdjęcia nowych czytelń zaraz po inauguracji.
Modernizacja czytelń nagradzana
O prestiżu projektu modernizacji czytelń Biblioteki Narodowej świadczą zdobyte nagrody i nominacje. Są to:
- Nagroda Główna w kategorii „Design – Wnętrza: Obiekty Publiczne” w Konkursie Property Design Awards (styczeń 2023)
W uzasadnieniu nagrody jury podkreśliło, że przebudowie gmachu Biblioteki Narodowej towarzyszyła jedna, główna idea – zachowanie jej modernistycznego charakteru. Czytelni nadano nową, właściwą dla niej hierarchię i funkcję, co podkreśla użycie naturalnych materiałów, jednocześnie dostosowując wnętrza do potrzeb współczesnych użytkowników.
- Nagroda Roku w kategorii „Architektura wnętrz” w Konkursie Stowarzyszenia Architektów Polskich (maj 2023 rok)
- Nagroda Grand Prix w Konkursie Architektonicznym Prezydenta m.st. Warszawy (czerwiec 2023)
- Nagroda Główna w kategorii „Nowe Życie Budynków” w Konkursie Architektonicznym Prezydenta m.st. Warszawy (czerwiec 2023)
- Nagroda za „rozwiązania zapewniające dostępność” w Konkursie Architektonicznym Prezydenta m.st. Warszawy (czerwiec 2023)
Bardzo dokładnie sprawdzamy wszystkie realizacje, czy są bez barier, czy nikogo nie wykluczają. Oceniamy je pod kątem rozwiązań z zakresu projektowania uniwersalnego i zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Takie usuwanie barier architektonicznych jest zawsze trudniejsze w przypadku budynków już istniejących – mówiła podczas ogłoszenia nagrody Donata Kończyk, pełnomocniczka prezydenta m.st. Warszawy do spraw dostępności.
- Nagroda Główna „Modernizacja Roku 2022” w Konkursie Modernizacja Roku i Budowa XXI wieku Stowarzyszenia Ochrony Narodowego Dziedzictwa Materialnego (wrzesień 2023)
Listę sukcesów projektu Biblioteki Narodowej zamyka nominacja do European Union Prize for Contemporary Architecture – Mies van der Rohe Award, czyli najważniejszej nagrody dla współczesnej architektury w Europie. Zwycięzcę poznamy dopiero w kwietniu 2024 roku.
Zdjęcia nowej Biblioteki Narodowej jako pierwszy wykonał Paweł Morawiec.