Potrzebujesz nietypowej książki do zajęć poświęconych słownikom i leksykonom? Szukasz pomysłu na warsztaty dla młodzieży? Chcesz urozmaicić warsztaty plastyczne, podczas których uczestnicy wykonują kartki świąteczne? Wykorzystaj Innymi słowy – książkę, która pokazuje nieograniczone możliwości języka.
Rzęsiście, ancymonek, prażynka – właśnie te słowa zostały uznane za najpiękniejsze w tegorocznym plebiscycie Biblioteki Śląskiej zorganizowanym z okazji Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego. Do tej wdzięcznej listy wyrazów z pewnością można by dopisać kilkanaście słów zebranych w niezwykłym leksykonie autorstwa Yee-Lum Mak.
Ta amerykańska pisarka w jednej publikacji zgromadziła ponad sześćdziesiąt określeń z całego świata – słów, których znaczenia nie da się opisać jednym wyrazem, niosących za sobą niezwykłą dozę emocji – budzących silne, sensoryczne skojarzenia. Innymi słowy jest jedną z piękniejszych, dostępnych na rynku książek o potędze języka.
Leksykon wyrazów wyjątkowych
Yee-Lum Mak postanowiła wyszukać słowa „określające to, co dziwne i niesamowite, to, co niespodziewanie nabiera znaczenia, to, co […] daje się nazwać tylko »innymi słowy«”. Z kilkunastu popularnych germańskich, romańskich oraz innych mniej rozpowszechnionych języków (np. jagański) wyłuskała słowa trudne do opisania jednym określeniem, jednak pod taką właśnie formą funkcjonujące w języku, z którego się wywodzą.
Przykładami takich leksemów są m.in. wyrazy komorebi, mamihlapinatapai, abditory oznaczające kolejno „światło słoneczne przesiane przez liście drzew”, „spojrzenie wymienione przez dwie osoby, które rozumieją się bez słów lub pragną tego samego, ale każda wolałaby, żeby to ta druga osoba zrobiła pierwszy krok” oraz „miejsce, w którym można się schronić lub w którym można ukryć najcenniejsze rzeczy” . Na każdej stronie leksykonu znajduje się jedno, dwa lub trzy hasła opatrzone subtelną, refleksyjną, artystyczną ilustracją.
Magia zawarta w słowach
Sama koncepcja książki ma hipnotyzujący charakter: idea wyszukania słów z pogranicza – słów-miejsc styku doświadczanych emocji z językiem – jest nietuzinkowa, przyciągająca uwagę i poniekąd magiczna. Autorka Innymi słowy, przedstawiając informację o nietypowych leksemach, niejako wymusza na czytelniku podjęcie refleksji nad granicami języka, wielokulturowością oraz ulotnością ludzkich uczuć.
Yee-Lum Mak uchwyciła fascynujące zbieżności, np. różnicę zachodzącą pomiędzy słowami tatemae („to, w co człowiek udaje, że wierzy; zachowania i opinie, które mają spełniać oczekiwania społeczeństwa”) a honne – „to, w co człowiek szczerze wierzy; zachowania i opinie, które są często ukrywane, a ujawnia się je tylko najbardziej zaufanym osobom”. Ta niepozorna książeczka jest próbą złapania znaczenia słowa – wypuszczonej, kolorowej i ulotnej bańki mydlanej.
Lustrzane inspiracje
Treści Innymi słowy doskonale wpisują się w tematykę warsztatów lingwistycznych. Pomimo że Egmont dopasowuje tą pozycję w kategorię „książki dla dzieci 7-13 lat”, jako głównego odbiorcę takich warsztatów wybrałabym starszą młodzież oraz dorosłych. Oto kilka podpowiedzi, jak można twórczo wykorzystać ten leksykon:
- Podczas warsztatów połączonych z wykonywaniem kartek świątecznych – biblioteki chętnie sięgają po tę formę prac plastycznych, bowiem kartki świąteczne można zrobić niemal przy każdej okazji (od klasycznych obchodów Wielkanocy czy Bożego Narodzenia, po Walentynki czy mniej oczywiste święta). Konstruując treść kartki, zachęć uczestników zajęć do złożenia nietypowych życzeń z wykorzystaniem słów zgromadzonych przez Yee-Lum Mak, np. realizacji wielu fernweh, odkrywania własnych smultronställe.
- Podczas standardowych lekcji bibliotecznych – przeczytaj z książki definicje słów „Bibliothecary” („ktoś, kto zbiera książki troszczy się o nie”) oraz „Tsundoku” („kupowanie książek i nieczytanie ich […]”). Porozmawiaj z młodzieżą o ich znaczeniu.
- Podczas zajęć poświęconych encyklopediom, słownikom, leksykonom – przeprowadź lekcję poświęconą tym formom tekstów. Pokaż młodzieży różnicę pomiędzy poszczególnymi rodzajami kompendiów. Zaproponuj zabawę w Słowostwory – zachęć młodzież do stworzenie własnych słów na wzór tych zgromadzonych w Innymi słowy. Poszukajcie odpowiedników, które nazwą np. czynność skakania po kałużach czy odwzajemnioną miłość.
AUTOR: Yee-Lum Mak
TYTUŁ: Innymi słowy. Niezwykłe słowa z różnych stron świata
ILUSTRACJE: Kelsey Garrity-Riley
LICZBA STRON: 48
WYDAWNICTWO: Egmont
ROK WYDANIA: 2018