750 tys. złotych przeznaczyło Ministerstwo Kultury w 2016 r. na konserwację, ewidencjonowanie i digitalizację zbiorów 17 instytucji polonijnych w Europie i Ameryce gromadzących dokumentację historyczną. Dotacja pokryje koszty związane z pracami 30 specjalistów z dziedziny archiwistyki i konserwacji akt. Program prowadzony jest przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.
Prace obejmą m.in. zbiory Instytutu Polskiego i Muzeum im. Gen. Sikorskiego, Studium Polski Podziemnej, Instytutu Józefa Piłsudskiego oraz Biblioteki Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego z siedzibami Londynie. Specjaliści zajmą się także zbiorami Biblioteki Polskiej w Paryżu oraz polskich misji katolickich we Francji, Szwajcarii, Anglii i Walii. Prace prowadzone będą również w Polskim Instytucie Naukowym i Instytucie Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, Muzeum Polskim w Chicago, siedzibie Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce oraz w Bibliotece Polskiej im. Ignacego Domeyki w Argentynie.
Instytucje te od dziesiątków lat, a nawet stuleci (np. Biblioteka Polska w Paryżu założona w 1838 r.) sprawują opiekę nad dokumentami, książkami i dziełami sztuki, którym w Polsce groziło zniszczenie na skutek zaborów, wojen czy systemu komunistycznego w Polsce. Dotyczy to m.in. wywiezionego z kraju na początku II wojny światowej archiwum Instytutu Józefa Piłsudskiego, założonego w Warszawie w 1923 r., który zajmował się dokumentowaniem okresu walk o niepodległość oraz dokumentacji wytworzonej poza krajem podczas II wojny światowej, dotyczącej działalności Rządu RP na uchodźstwie.
Instytucje polonijne, przechowując archiwalia i obiekty muzealne, pełniły równocześnie rolę niezależnych, wolnych od cenzury i propagandy komunistycznej, centrów życia kulturalnego i naukowego. Wiele z nich zgromadziło przez ten czas bogatą dokumentację dotyczącą życia i działalności Polonii oraz spuścizny jej wybitnych przedstawicieli.
Prowadzony przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych program ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego poza granicami Polski rozpoczął się po przemianach ustrojowych w 1989 r. Teraz stałą opieką archiwistyczną i konserwatorską objęte są zbiory 25 instytucji polonijnych zlokalizowanych w siedmiu krajach na czterech kontynentach.
Dzięki prowadzonym od ponad 20 lat pracom archiwistów i konserwatorów w instytucjach polonijnych powstała profesjonalnie zabezpieczona i uporządkowana dokumentacja oraz elektroniczne ewidencje zbiorów. W tym roku po blisko siedmiu latach zakończyła się inwentaryzacja zbiorów Archiwum Instytutu Literackiego „Kultura” prowadzona we współpracy z Biblioteką Narodową. Dzięki digitalizacji zbiorów Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku i w Londynie z częścią zgromadzonej przez nie dokumentacji można już się zapoznać za pośrednictwem Internetu.
Inwentarze zbiorów prezentowane są w bazach danych dostępnych na stronach internetowych instytucji polonijnych przechowujących daną dokumentację oraz na stronie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych (http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/sezam.php).