Czym jest niepodległość i ile jest warta? Na to pytanie znajdziesz odpowiedź w serwisie „Aleje Niepodległości”. Udostępnia on online zbiory Biblioteki Narodowej związane z powrotem Polski na mapę Europy. Afisze, gazety, ulotki sprzed 100 lat oraz biogramy i publikacje ludzi, którym zawdzięczamy Niepodległą Rzeczpospolitą.
Aleje Niepodległości
To jubileuszowy serwis przygotowany przez Bibliotekę Narodową. Prof. Andrzej Nowak we wstępie „Biblioteki Niepodległości” pisze o odzyskaniu niepodległości i roli słowa drukowanego, które odegrało w tym dziejowym dramacie rolę uporczywego, sumiennego suflera, oraz podkreśla, że:
słowo niepodległe – nie przegrało. Jest tutaj, zapisane, dostępne. Zaprasza. Pozwala zrozumieć: czym jest niepodległość i ile jest warta.
Serwis „Aleje Niepodległości” podzielony jest na 10 części. Poszczególne treści opatrzone zostały obiektami cyfrowymi pochodzącymi z POLONY.
Biblioteka Niepodległości
Odzyskanie Niepodległości
W tym dziale opisano gazety, które informowały o odzyskaniu niepodległości. Prof. Rafał Habielski zaznaczył w swoim tekście rolę prasy w warunkach ścisłej cenzury, ale także przypomniał, że: Do czytelników trafiało zatem tylko to, co można było powiedzieć, bądź to, o czym chciano, by wiedzieli.
Gazety polskie 1917-1918
Wspomniany już prof. Rafał Habielski również charakteryzuje kilka tytułów prasowych, które działały w warunkach kontroli cenzuralnej i trudności w dostępie do informacji: Czas, Ilustrowany Kurier Codzienny, Godzina Polski, Robotnik, a także wydawnictwa podziemne dysponujące znacznie wiekszą skalą wolności. Całość została wzbogacona przykładami prasy udostępnionymi w kolekcji cyfrowej Rok do niepodległości.
Twórcy Niepodległości
Piłsudski, Dmowski, Korfanty, Witos, Paderewski, Daszyński, Haller, Kwiatkowski – to te nazwiska zagościły w tekstach opracowanych przez prof. Wojciecha Roszkowskiego. Dział poświecony jest sylwetkom przywódców i ich dokonaniom jako przewodników na drodze do niepodległości: Zapoznając się z zamieszczonymi tu dokumentami, z pewnością trafimy na niejeden dowód wielkości tych ważnych dla naszej historii postaci.
Niepodległość 1918 w drugim obiegu
Dr Jan Olaszek skupił się na opisaniu wydawniczego „drugiego obiegu” w PRL o odzyskaniu niepodległości. Dokonał on przeglądu książek i broszur, pism podziemnych, a także publikacji dotyczących Piłsudskiego.
W ocenie Piłsudskiego zawsze na pierwszym planie była rola w odzyskaniu niepodległości, nie zaś jego późniejsza polityka, którą oceniano różnie.
Legiony Polskie
Byliśmy wojskiem polskim, bośmy się odróżniali zewnętrznymi cechami od wszystkich wojsk, które nas otaczały, bośmy nosili specjalne polskie odznaki zewnętrzne, bośmy mieli język raportów i rozkazów polski, a obyczaje i zwyczaje nawet bardzo polskie.
To fragment odczytu Józefa Piłsudskiego wygłoszony na II Ogólnym Zjeździe Legionistów 5 sierpnia 1923 roku we Lwowie. W tej części „Alei” polecone zostały w głównej mierze pocztówki przedstawiające Legiony Polskie. Oprócz tego na fotografiach zobaczyć można portrety żołnierzy, przemarsze, kolumny wojskowe. Wszystko to zebrane w kolekcję cyfrową Legiony Polskie.
Niech żyje Niepodległa
Niech żyje niepodległa zjednoczona Polska – te zawołanie było częstym elementem dokumentów z października i listopada 1918 roku. Było on także zaznaczone na kartach partytur muzycznych. Sonia Wronkowska w swoim tekście, o tym samym tytule, przywołuje zagadnienia związane z przygotowaniem przez Leona Chojeckiego marszu na fortepian z okazji odzyskania przez Polskę niepodległości.
Pieśni Niepodległości
Jan Bończa-Szabłowski skompletował do serwisu „Aleje Niepodległości” pieśni towarzyszące najważniejszym wydarzeniom historii, zarówno te patriotyczne, religijne, legionowe jak i zagrzewające do boju o wolną Polskę. Oprócz ważnych faktów o powstaniu poszczególnych utworów, ciekawostek na temat tekstów, można odsłuchać 15 pieśni.
Obchody Niepodległości w 20-leciu
W artykule „Państwowe obchody Święta Niepodległości w II Rzeczypospolitej” dr Romuald Rydz podjął się kwestii związanej z obchodami niepodległości i postrzegania tego święta. Wyjaśnia w nim dlaczego jest to właśnie 11 listopada i przypomina najważniejsze fakty dotyczące tej daty. Zwraca również uwagę na to w jaki sposób obchodzono listopadowe uroczystości, które poza okazją do wspominania poległych, stanowiły także impuls do honorowania wysokimi odznaczeniami osób zasłużonych dla polskiej niepodległości.
Oficjalne świętowanie polskiej niepodległości 11 listopada stało się możliwe dopiero po przyjęciu przez Sejm ustawy 15 lutego 1989 roku o ustanowieniu Narodowego Święta Niepodległości.
Niepodległość na afiszach
Plakaty, obwieszczenia, ulotki, druki ulotne, afisze, reprodukcje i nie tylko są źródłem przełomowych momentów w dziejach odzyskiwania przez Polskę niepodległości. Prof. Wojciech Roszkowski m.in. przytoczył ważność obwieszczenia władz „królewskiego miasta Krakowa” o manifeście Rady Regencyjnej z 7 października 1918 roku, w którym proklamowała ona niepodległość „zjednoczonej” Polski. Uzupełnieniem w tej części „Alei” jest artykuł „Dokument życia społecznego jako przedmiot” Macieja Duklewskiego.
- Niepodległość na afiszu 1914
- Niepodległość na afiszu 1915
- Niepodległość na afiszu 1916
- Niepodległość na afiszu 1917
- Niepodległość na afiszu 1918
Niepodległość na liście UNESCO
Grzegorz Mazurowski, autor kolejnego tekstu w „Alei”, wraca do 28 września tego roku, kiedy trzy bezcenne zabytki ze zbiorów Biblioteki Narodowej zostały wpisane do polskiej Listy Pamięci Świata UNESCO. Wraz z ciekawostkami na temat tych obiektów zaprezentowane zostały:
- rękopis Przedwiośnia Stefana Żeromskiego
- pierwodruk broszury Józefa Pawlikowskiego Czy Polacy wybić się mogą na niepodległość?
- afisz Rady Regencyjnej obwieszczający przekazanie Józefowi Piłsudskiemu władzy wojskowej w odrodzonej Polsce z 11 listopada 1918 roku.
Odkrywaj drogę Polaków do wolności
Powyżej przedstawiłam krótki opis tego, co przygotowała BIblioteka Narodowa z okazji 100-lecia niepodległości. W serwisie „Aleje Niepodległości” udostępnione zostały dodatkowe materiały opatrzone interesującymi teksami oraz materiałami audiowizualnymi. Zapraszam do odkrywania drogi do wolnej Polski na bn.org.pl/projekty/aleje-niepodleglosci.
Tak powstała Niepodległa
Zachęcam również do skorzystania z nieodpłatnej wystawy przygotowanej przez Biuro Programu „Niepodległa”. Jest ona poświęcona procesowi odzyskiwania przez Polskę niepodległości oraz dorobkowi II Rzeczypospolitej. Wystawa „Tak powstawała Niepodległa” to ekspozycja składająca się z 11 plansz.
Całość można pobrać ze strony niepodlegla.gov.pl
