Biblioteki cyfrowe mają mnóstwo do zaoferowania. Począwszy od milionów zbiorów, intrygujących kolekcji, niesamowitych grafik, starych fotografii, a kończąc na autografach wybitnych twórców i historycznych mapach. Są bezpłatne i czynne bez przerwy. Jest jedno „ale”. Uzależniają od czytania i wciągają w poszukiwania kolejnych zbiorów.
Gdzie szukać bezpłatnych źródeł z dostępem do publikacji? Skorzystaj z przygotowanych list:
Łącznie to 300 linków do źródeł, które udostępniają piśmiennictwo polskie i zagraniczne, dziedzictwo kulturowe oraz współczesne publikacje.
Wiele możliwości otwiera największa w kraju biblioteka cyfrowa polona.pl. To ponad 3,7 mln obiektów cyfrowych z Biblioteki Narodowej i innych instytucji. Dostępne są tutaj: książki, rękopisy (także iluminowane), czasopisma, pocztówki, fotografie, grafiki, nuty, mapy i nie tylko. W 2020 r. w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa i uruchomionego priorytetu 4. Udostępnienie publikacji w formatach cyfrowych zbiory polona.pl wzbogaciły się o audiobooki i e-booki. W grupie książek do słuchania znalazły się: klasyka literatury polskiej, książki dla najmłodszych, lektury szkolne, utwory polskich i zagranicznych pisarzy. Warto posłuchać m.in. Małego Księcia i 20 000 mil podmorskiej żeglugi.
Fani e-booków mogą znaleźć w polona.pl wiele książek w formatach MOBI, EPUB lub PDF do pobrania na czytniki. Niezwykle cennymi utworami były te udostępnione dzięki pozyskanym licencjom od współczesnych autorów lub spadkobierców. Dzięki temu każdy zainteresowany może przeczytać teksty m.in.: Stanisława Lema, Zbigniewa Herberta, Tadeusza Różewicza, Adama Zagajewskiego, Jarosława Iwaszkiewicza, Stanisława Barańczaka, Joanny Papuzińskiej, Poli Gojawiczyńskiej.
Większość udostępnionych obiektów w bibliotekach cyfrowych należy do domeny publicznej, dzięki czemu można je nieodpłatnie czytać, przeglądać, pobierać i dowolnie wykorzystywać.
Do czego biblioteki cyfrowe możne wykorzystać bibliotekarz i nauczyciel bibliotekarz?
- Do wydłużenia godzin otwarcia tradycyjnej biblioteki (nawet w okresie ograniczeń pandemicznych) poprzez publikowanie na stronie internetowej i w social mediach biblioteki np. zestawień książek wartych przeczytania lub innych obiektów do przeglądania, tematycznych kolekcji cyfrowych, bibliografii, poleceń z dawnej prasy.
- Do łatwego i bezkosztowego zwiększenia księgozbioru biblioteki, szczególnie gdy w budynku jest coraz mniej wolnych półek i brak przestrzeni do gromadzenia kolejnych egzemplarzy. Polecane e-zbiory nie ulegają też zużyciu jak tradycyjne książki. Biblioteki cyfrowe stanowią też źródło dostępu do lektur szkolnych. Bardzo przydatne mogą okazać się tutaj zaprojektowane plakaty z kodami QR do wybranych książek.
- Do sprostania wymaganiom i oczekiwaniom współczesnych czytelników, którzy dziś są cały czas online i chcą natychmiast mieć dostęp do publikacji. Jeżeli więc danego tytułu nie ma w księgozbiorze bibliotek, to warto go poszukać w bibliotece cyfrowej i przekazać link do osoby zainteresowanej. Dodatkowo biblioteki cyfrowe i zaimplementowane w nich funkcjonalności pomagają osobom z dysfunkcjami wzroku.
- Do przygotowania warsztatów i lekcji bibliotecznych dla różnych grup wiekowych: wyszukiwania i oceniania wartości informacji, korzystania z katalogów online, nauki korzystania z legalnych źródeł, lekcji języków obcych, projektowania graficznego, tworzenia aplikacji i gier na bazie obiektów cyfrowych, a także przeprowadzenia kursu dla seniorów z zakresu obsługi komputera i sposobów korzystania z internetu.
- Do zaproszenia na ciekawe wydarzenia, np. historyczne z elementami poszukiwań rodzinnych korzeni, odkrywania lokalnej historii, heckatonów, projektowania gadżetów z wykorzystaniem obiektów cyfrowych (np. toreb promujących czytanie) czy zaproszenia na spacer literacki śladem znanego pisarza.
- Do organizacji wystaw: stacjonarnej z użyciem infokiosku lub stołów multimedialnych, tradycyjnej z wydrukami obiektów pozyskanych z bibliotek cyfrowych lub online.
- Do tworzenia postów celem publikacji w mediach społecznościowych. Z obiektów cyfrowych można zrobić grafiki, filmy, animacje poklatkowe, gify zwracające uwagę odbiorców i zwiększające zasięgi fanpage. Warto tutaj wykorzystać szczególnie zapiski ze starej prasy, poradniki, kartki z kalendarzy.
- Do rozmów podczas spotkań dyskusyjnych klubów książki, zachęty do recenzowania publikacji sprzed lat, wyszukiwania różnych wydań tej samej publikacji, ciekawostek o pisarzach i wydań ich utworów w odcinkach publikowanych niegdyś w prasie, analizy rękopisów.
Artykuł powstał jako poradnik dla pracowników bibliotek w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0 na lata 2021-2025 i został opublikowany na stronie nprcz.pl. Można na niej znaleźć również inne artykuły i materiały promocyjno-edukacyjne do pobrania.