„Pola widzenia książki – Wyobrażenia o przyszłości” to kontynuacja unikalnego projektu edukacji literackiej dla odbiorców Biblioteki Śląskiej. Projekt odnosi się do arteterapeutycznej funkcji literatury w nawiązaniu do twórczości Antoniego Słonimskiego oraz innych twórców XX i XXI wieku. Lustro Biblioteki objęło projekt i wydarzenia swoim patronatem.
Pola widzenia książki
Celem projektu jest wzmocnienie roli biblioteki w aktywizacji społeczności lokalnej, animacja czytelnictwa i upowszechnianie wiedzy o literaturze poprzez organizację cyklu różnorodnych działań (m.in. wykładów, warsztatów edukacyjnych i literackich oraz wystaw) w oparciu o twórczość Słonimskiego i wynikających z niej korespondencji wobec innych dziedzin sztuki. Kompleksowa oferta kładzie nacisk na jakość i innowacyjność działań oraz wzmacnianie potencjału indywidualnego i instytucjonalnego. Projekt tworzy lokalną sieć powiązań na rzecz promocji literatury dzięki udziałowi szeregu partnerów, m.in. szkół, instytucji kultury i sztuki, placówek wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami, bibliotek. Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. W ramach programu „Partnerstwo dla książki 2025”.
Wyobrażenia o przyszłości
Założenia edycji 2025 wpisują się w główny cel programu, jakim jest animacja czytelnictwa i upowszechnianie wiedzy o literaturze. Z okazji 130. rocznicy urodzin polskiego poety, pisarza, tłumacza, publicysty, rysownika, krytyka literackiego, człowieka wielu talentów, ogłoszono Rok 2025 – rokiem Antoniego Słonimskiego. Liczne zasługi Słonimskiego na polu animacji czytelnictwa i dbałości o rozwój literatury, ale i szerzej, polskiej humanistyki, sprawia, że to właśnie tę postać wskazujemy jako patrona literackiego tegorocznej edycji projektu. Równocześnie zaintrygował nas mniej znany wątek jego twórczości, a mianowicie jego literackie rozważania na temat przyszłości, zawarte m.in. w książkach fantastycznych „Torpeda czasu” czy „Dwa końce świata”.
Futurystyczne wizje Słonimskiego w nich zawarte są bardziej wyobrażeniami o przyszłości, przeszłości i teraźniejszości. Traktatami filozoficznymi, w których pisarz przygląda się samej idei sięgania w przyszłość, konsekwencjom decyzji człowieka i jego postawom wobec świata. Ten wątek łączy się dla nas z obranym już w poprzedniej edycji kierunkiem arteterapeutycznym. Literatura jest dla nas obszarem, w którym dotykamy własnych wyobrażeń o świecie. Zachęca nas do chwili zadumy i refleksji, podsuwa język do opisu naszych wewnętrznych przeżyć. Jednocześnie wszyscy mierzymy się z pytaniami o przyszłość, jej kształt i warunki do życia – nie tylko człowieka, ale i szerzej, całej planety. Niepokoje związane z wyobrażeniem przyszłości domagają się podjęcia i przepracowania.
Kierując się aspiracyjną rolą literatury, pragniemy wzmacniać rolę merytorycznych i twórczych narzędzi do opisu rzeczywistości. Jest to w naszej opinii ważne i aktualne zadanie instytucji oświaty. Podejmować pytania i stwarzać sposobność do rozmowy. Być może, te najtrudniejsze „wyobrażenia o przyszłości” mogą zostać oswojone, lepiej zrozumiane i współdzielone. Z tego powodu właśnie w tym roku do harmonizującej i arteterapeutycznej funkcji literatury dołączamy silny aspekt filozoficzny. Natomiast celem animacyjnym projektu jest pobudzenie odbiorcy na poziomie różnych kanałów percepcji i zmysłów. Dzięki temu uzyskujemy dostęp do naszych „wyobrażeń o przyszłości” w różnych ich odsłonach – literackiej, w żywym słowie i dyskusji, ale i wizualnej czy dźwiękowej.
Oprócz Słonimskiego, drugim patronem projektu w aspekcie korespondencji, będzie dla nas Stanisław Dróżdż. Artysta wizualny, tworzący poezję konkretną, autor jednej z najbardziej rozpoznawalnych prac w przestrzeni miasta Katowice (praca pt. „lub”), jest niejako pomostem między literaturą a innymi formami ekspresji, dodatkowym przewodnikiem po tematyce projektu. Oferta projektu powstała z myślą o potrzebach lokalnych odbiorców we wszystkich kategoriach wiekowych (w tym odbiorcach o szczególnych potrzebach), a także na bazie szczegółowej ewaluacji poprzednich edycji oraz doświadczenia wszystkich osób zaangażowanych w projekt oraz samej struktury projektu Pola widzenia książki, który dzięki długofalowej eksploatacji doczekał się spójnej konsekwentnej metodyki pracy, kontynuowanej i rozwijanej o bieżące wątki i wyzwania.
Wydarzenia
Program edycji 2025 obejmuje przede wszystkim spotkania z uczestnikami projektu w różnorodnych formułach. W ramach cyklu wykładów filozoficznych, połączonych z panelami dyskusyjnymi dla społeczności lokalnej (koordynacja Aleksandra Golecka) będziemy praktykować filozofię w żywej dyskusji. Inspiracją jest twórczość Antoniego Słonimskiego, rozwinięta i poszerzona o koncepcje filozoficzne, wybrane wątki z zakresu historii sztuki i szerzej, współczesnej humanistyki, a także twórczość innych wybitnych twórców XX i XXI wieku, wchodzących w dialog z twórczością Słonimskiego. Odbędą się cztery spotkania na przestrzeni maja i października. W ramach drugiego cyklu, zrealizujemy wykłady eksperckie z zaproszonymi gośćmi, promujących literaturę i czytelnictwo oraz korespondencje wobec innych dziedzin sztuki. Zaproszeni do udziału badacze i naukowcy, przedstawią autorskie spojrzenia na tytułowe „wyobrażenia o przyszłości”, podpowiadając dodatkowe tropy interpretacyjne, poszerzające możliwe odczytania głównego tematu projektu: MIASTA PRZYSZŁOŚCI (wykład Artura Celińskiego – politologa, aktywisty miejskiego), RAJ (wykład prof. dr hab. Irmy Koziny – historyczki sztuki), PRZEMIJANIE (wykład Krzysztofa Czyżewskiego – eksperta od twórczości Czesława Miłosza).
Projekt obejmuje również różnorodną ofertę warsztatową. „Między sobą a światem” to warsztaty artystyczno-literackie z zaproszonymi do projektu artystami i artystkami. Warsztaty te odbywają się w nawiązaniu do wątków literackich (twórczość Antoniego Słonimskiego) oraz artystycznych (twórczość Stanisława Dróżdża oraz indywidualna twórczość aktualnie funkcjonujących artystów i artystek zaproszonych do projektu). Cykl adresowany jest do młodzieży i osób dorosłych. Warsztaty mają na celu poszerzyć kontekst odbioru projektu i przedstawić perspektywę artystów, spoglądających na literaturę za pośrednictwem medium wizualnego (malarstwo, fotografia, ilustracje, grafika). Cytując prof. zw. dr hab. Tadeusza Sławka, wybitnego literaturoznawcę, jest to podróż „Między sobą a światem” (cytat pochodzi z publikacji poświęconej Stanisławowi Dróżdżowi).
Odbędą się trzy odsłony warsztatowe na przestrzeni czerwca i grudnia: „Bezludzie miast” (warsztaty z Romanem Mieczysławem Maciuszkiewiczem), „Raj” (warsztaty z Bożką Rydlewską), „Rzeczy pierwsze, rzeczy najmniejsze” (warsztaty z Wiesławem Szumińskim przy wsparciu Ewy Kokot). Do każdego z warsztatów artystyczno-literackich zorganizowane zostanie pięć lekcji tematycznych z Ewą Kokot (łącznie 15), nawiązujących do wybranych wątków literackich i twórczości poszczególnych artystów i artystek. Działania adresowane są do różnorodnych grup odbiorczych w formie otwartej możliwości zapisu. Lekcje dostosowane zostaną do potrzeb danej grupy, a ich głównym celem jest poszerzenie wiedzy odbiorców o kontekstach literackich, artystycznych i filozoficznych w projekcie, a medium artystyczne w postaci prac prezentowanych na wystawie stanowi pretekst do wspólnej rozmowy i dyskusji.
Wydarzeniem korespondującym będą wystawy czasowe prac artystów i artystek. Zaprezentowane zostaną w Galerii Intymnej i będą udostępniane bezpłatnie publiczności zewnętrznej w swobodnym dostępie w stałych godzinach otwarcia. Oryginalne prace twórców i twórczyń to dodatkowa przestrzeń obcowania z refleksjami nad przyszłością, ale i punkt wyjścia do pracy warsztatowej z grupami. Przy realizacji tych wydarzeń przewidujemy również wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami w postaci tłumaczenia treści wystaw na polski język migowy (udostępnione filmy).
W ramach kolejnego cyklu warsztatów literacko-artystycznych pt. „Dwa końce świata” – z edukatorkami (Irena Imańska, Ewa Kokot), zastanowimy się nad tym czym jest totalitaryzm, wojna, przemoc we współczesnym świecie. W nawiązaniu do twórczości Antoniego Słonimskiego i jego dwóch wyjątkowych powieści science-fiction: „Torpeda czasu” z 1924 roku oraz „Dwa końce świata” z 1937 roku postawimy wspólnie z uczestnikami pytanie: Czy literatura i sztuka buduje świat wartości, aby temu przeciwdziałać? Warsztaty literackie dla odbiorców dziecięcych (przedszkola, szkoły podstawowe) i młodzieży pod nazwą „Dwa końce świata”, ukierunkowane na rozbudzenie kreatywności, radości twórczej i oswajanie literatury poprzez sztukę plastyczną w bezpośrednim działaniu. Warsztaty pojadą również do dwóch instytucji partnerskich spoza Śląska – Bibliotek Miejskich w Słupsku i Suwałkach.
Źródło: mat.pras. BŚ