O patriotyzmie można rozmawiać na różne sposoby. Dziś zachęcam do przyglądnięcia się dwóm zupełnie różnym tekstom Joanny Olech, które łączy miłość do ojczyzny i bardzo awangardowa forma. To najlepsza lektura na dzisiejsze święto!
Prostota przede wszystkim – Kto ty jesteś?
Często rozmawiamy z dziećmi o patriotyzmie na podstawie książek – nic dziwnego, w tym rocznicowym roku ukazało się już ogromnie dużo niepodległościowych tytułów. Mówimy o bohaterach narodowych, o symbolach, o wydarzeniach – nieustannie popularyzujemy wiedzę o ważnych faktach z historii kraju. Joanna Olech w Kto ty jesteś? robi coś znacznie ważniejszego – sięga po konkretne przykłady, pokazujące wprost, co to znaczy być patriotą. „Zbieram rodzinne pamiątki. Jestem patriotą”, „Pomagam. Jestem patriotą”, „Kasuję bilet w autobusie. Jestem patriotą” – w tej pozycji znajdziecie kilkanaście naprawdę prostych, celnych i rzeczowo dobranych przykładów, przedstawionych w prostych, wręcz lakonicznych zdaniach.
Rozpiska współczesnego patrioty
Kto ty jesteś? jest swoistym katalogiem współczesnego patriotyzmu w jego bardzo praktycznym wymiarze. Można by zarzucić autorce nudę – co jest artystycznego w wyliczeniu kilku przykładów dobrych społecznie działań, takich jak nieśmiecenie czy dokarmianie ptaków – gdyby nie równie doskonale uzupełniające ów spis fantastycznie intensywne, abstrakcyjne ilustracje Edgara Bąka. Kto ty jesteś? stanowi spójną całość, którą powinien przeczytać każdy Polak – prosty tekst zrozumie przedszkolak i uczeń szkoły podstawowej, głębiej zastanowi się nad nim nastolatek, a dorosły doceni za finezję artystyczną.
Równy kraj nierówności – Egaliterra
Serwisy informacyjne niemal każdej stacji telewizyjnej w naszym kraju wyspecjalizowały się w pokazywaniu społecznych nierówności. A gdyby tak ludzi zastąpić misiami? Egaliterra jest oparta właśnie na takim pomyśle. Jak wygląda pluszowy świat zaproponowany przez Joannę Olech? Będą misie, które przemieszczają na wózkach i takie, które jeżdżą wozami najwyższej klasy. Będą niebieskie – szefowie banków, korporacji, telewizji – skandujące hasło równości i różowe milczące nad stosem kuchennych garnków. W misiowym parlamencie zasiądzie kilkadziesiąt misiów w błękitnych garniturkach i zaledwie trzy przedstawicielki różanych barw. Czy walka o pluszową równość jest możliwa?
Zrozumiała ironia
Uwielbiam tę książkę za drobne gesty ironii, niewymierzonej w konkretną grupę polityczną czy w osoby publicznej, ale piętnującej mentalność społeczną, którą należy zmieniać. Choć Egaliterra nie podejmuje wprost tematu niepodległości, to Joanna Olech zachęca do zastanowienia się nad problemem, co dalej z wolnością i równością robić.
Narrator jasno sygnalizuje słowami „Halo! Coś tu nie gra…”: dlaczego kolejka niebieskich misiów stojących u wrót pracodawcy przesuwa się szybciej niż kolejka różowych? Dlaczego „Twoja złotówka to moje 80 groszy”? – pyta różowy pluszak błękitnego kolegę. Przekaz tej książki – uniwersalny, poważny, ale nie przybijający – połączony z ilustracjami o wyjątkowo rażących kolorach (same jaskraworóżowe misie zestawione np. z intensywnie żółtym tłem) – przykuwa oraz zatrzymuje uwagę tych małych i dużych odbiorców.
Awangardowa forma
Joanna Olech w obu tytułach rezygnuje z tradycyjnej opowieści na rzecz luźnej refleksji nad patriotyzmem (Kto ty jesteś?) oraz czegoś na kształt paraboli (Egaliterra). Niesztampowość ilustracji Edgara Bąka – grafika, bardzo często nagradzanego za design prestiżowymi wyróżnieniami – wyróżnia te teksty na tle niepodległościowej literatury dla dzieci.
Lustrzane inspiracje
Pozwolę sobie przytoczyć moje ulubione zdanie z Kto ty jesteś?, które stanowi doskonałe połączenie działalności bibliotek z organizacją akcji niepodległościowych. „Czytam książki. Jestem patriotą” – zachęcam do publikowania takich statusów na łamach profili społecznościowych bibliotek, wykorzystywania tego zdania w lekcjach bibliotecznych poświęconych 11.11 oraz wydrukowania naklejek z tym hasłem. Warto wykorzystać ku temu także aplikację POLONA Typo.
TYTUŁ: Kto ty jesteś? / Egaliterra
AUTOR: Joanna Olech
ILUSTRATOR: Edgar Bąk
WYDAWNICTWO: Wytwórnia
LICZBA STRON: 54 / 72
ROK WYDANIA: 2018 / 2017