Jak powszechnie wiadomo, czytanie przynosi wiele korzyści: wzbogaca słownictwo, pogłębia wiedzę, porusza wyobraźnię, wspomaga koncentrację i poprawia pamięć, a nawet rozwija empatię. Powodów, dla których warto czytać jest tyle, ile dobrych książek. Jednak nie wszyscy dostrzegają wartości płynące z lektury. Właśnie w tym celu bibliotekarze (i nie tylko) starają się przekonać do czytania poprzez różnorodne, a nieraz zdumiewające akcje czytelnicze. W 2015 roku efektem tych inicjatyw było ponad 304 tys. imprez (choć nie wszystkie z książką w tle) zorganizowanych w ramach działalności bibliotek publicznych.
Oczekiwania czytelników są duże, dlatego bibliotekarze starają się wymyślać coraz to nowsze i urozmaicone propozycje akcji promujących czytelnictwo. W ostatnim czasie w środowisku bibliotecznym nastała na przykład moda na organizowanie regionalnych festiwali literackich. Tak jest m.in. w: Opolu, Sopocie, Zakopanem, Dąbrowie Górniczej. Jednak nie każdą bibliotekę stać na zaproszenie największych sław, sprowadzenie znanych gości czy przygotowanie szeregu atrakcji towarzyszących i konkursów.
Przede wszystkim trzeba rozwiać wątpliwości – nie chodzi o to, by organizować tylko wysokobudżetowe akcje czytelnicze i przeznaczać spore kwoty na promocję, lecz o zaprezentowanie sposobów na obniżenie tych kosztów. Bo dobrą akcję można zrealizować w wielkim stylu, za to niewielkim kosztem, a nawet bezbudżetowo.
Słusznym odniesieniem do tematu „czyTANIE wzbogaca” są słowa poety i dramatopisarza Jarosława Iwaszkiewicza, który twierdził, że „czytanie to odnajdywanie własnych bogactw i możliwości przy pomocy cudzych słów”.
Jak zatem poradzić sobie w sytuacji, gdy władze nie inwestują w bibliotekę lub w przypadku braku sponsorów i darczyńców? Oto kilka propozycji na zorganizowanie wydarzeń bez dużych nakładów finansowych. Pomysły można aranżować w dowolny sposób, zmieniać i dostosowywać do potrzeb i możliwości bibliotek, a także oczekiwań odbiorców. Kilka z poniżej zaprezentowanych pomysłów było organizowanych między innymi w ramach ogólnopolskiej Nocy Bibliotek.
Książki z sufitu
Prosto z londyńskich ulic do Polski trafiła nietypowa akcja udowadniająca, że książki mogą po prostu spadać z sufitu. Podczas Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego, który UNESCO ustanowiło 21 lutego, Biblioteka Śląska zorganizowała akcję „Książki z sufitu”. W jej ramach czytelnicy biblioteki przy wejściu otrzymywali nożyczki, które następnie posłużyły do odcięcia sznurka z przyczepioną książką. Nagroda oczywiście trafiała w ręce czytelnika. Przed przystąpieniem do takiej inicjatywy warto zorganizować zbiórkę książek wśród lokalnej społeczności lub zachęcić księgarnie do przekazania bezpłatnych egzemplarzy.
Literackie Koło Fortuny
Tanim i prostym sposobem na atrakcję towarzyszącą Nocy Bibliotek może być Literackie Koło Fortuny. Grę można rozbudowywać w dowolny sposób dodając poszczególne pola, np. z zadaniami czytelniczymi (autor, tytuł, cytat), zagadkami literackimi lub pytaniami dostosowanymi do wieku uczestników. Planszę koła fortuny można zrobić używając kartonu, kolorowego papieru i przyrządów piśmienniczych. Mechanizm wprawiający koło w ruch można zbudować za pomocą korka i pinezki. Alternatywą dla koła może być kolorowy parasol z naklejonymi napisami. Można również wypróbować wersję koła-tarczy z rzutkami.
Escape Room
Ta przeniesiona ze świata gier komputerowych logiczna zespołowa zabawa polega na uwolnieniu się grupy osób ze specjalnie zaaranżowanego pokoju. Zadaniem uczestników jest rozwiązanie ciągu zagadek i odnalezienie klucza lub hasła pozwalającego opuścić pokój.
Escape Room można zaplanować np. w stylu biblioteki z lat 60-tych, z tradycyjnymi katalogami i rewersami – tak zrobiła Biblioteka Główna Akademii Morskiej w Szczecinie. Uczestnicy zamknięci w pokoju musieli wykorzystać wskazówki ukryte w książkach i wykazać się znajomością dawnych procedur bibliotecznych. Z kolei Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie urządziła pokój w mrocznym i tajemniczym klimacie ze starymi skrzyniami i maszynami do pisania. W tym przypadku biblioteka postawiła na fabułę gry opartą na historii pisarza-rezydenta biblioteki, który ginie w niewyjaśnionych okolicznościach. Zadaniem uczestników zamkniętych w Escape Room było odnalezienie pisarza na podstawie pozostawionych tropów.
Kamishibai
Kolejna inspiracja wiąże się z teatrem obrazkowym, czyli Kamishibai. Jest to japońska sztuka opowiadania historii zamknięta w magicznej skrzynce. Obrazki umieszczane w skrzynce można stworzyć zapraszając najmłodszych na warsztaty ilustratorskie lub plastyczne. Tematem przewodnim może być np. znana bajka. Po wykonaniu obrazków prowadzący umieszcza karty w magicznej skrzynce, a następnie zaczyna opowiadać historię. Można zaplanować opowieść znanego motywu z książki. Jednak kamishibai to sposób na aktywną formę czytania połączoną z walorami edukacyjnymi i rozrywkowymi, dlatego warto wymyślać historię w trakcie jej opowiadania wspólnie z widzami. W ten sposób spotkanie przybierze interaktywną formę, gdzie za każdym razem opowieść potoczy się w innym kierunku.
Lustro Biblioteki w ramach akcji Noc Bibliotek przygotowało zestawienie 30 inspiracji na zorganizowanie ciekawych wydarzeń w bibliotece
- 10 INSPIRACJI NA ZORGANIZOWANIE CIEKAWYCH WYDARZEŃ W BIBLIOTECE
- ATRAKCYJNA NOC BIBLIOTEK – INSPIRACJE DLA BIBLIOTEKARZY
Wśród nich znalazły się m.in.: Historia ze starych zdjęć, czyli prezentacja starych zdjęć w multimedialnej formie połączona ze spotkaniem z historią w tle i rozmowami mieszkańców czy Astronomiczne kalambury polegające na odgadywaniu gwiazdozbiorów. Warto wspomnieć też o inspiracji Głucha noc, podczas której obywają się warsztaty języka migowego oraz Bitwie na teksty i Tarocie książkowym.
Więcej inspiracji i pomysłów akcji promujących czytelnictwo, a także scenariusze warsztatów literackich dla dzieci oraz bezpłatne plakaty i inne materiały graficzne znajdziecie w Lustrze Biblioteki, które od początku wspiera Noc Bibliotek. Warto również zajrzeć na stronę internetową nocbibliotek.org, gdzie na „Półce z książkami” umieszczane są propozycje nadesłane przez bibliotekarzy – opłaca się skorzystać z dostępnych materiałów i wpisać je do programu różnorodnych inicjatyw realizowanych w bibliotekach. Jak można się domyślić wszystkie pomysły na promocję czytelnictwa są dostępne bezpłatnie, a ich wykonanie nie jest trudne, ani kosztowne. Wystarczy wszystko przemyśleć, zaplanować, dostosować do swoich możliwości, znaleźć grupę osób chętnych do pomocy i zaprosić do wspólnej literackiej zabawy. Z pewnością podjęcie tych kroków uświadomi uczestnikom, że czytanie książek sprawia, że stajemy się wartościowymi ludźmi.